| Znakomity autralijski geolog, odkrywca słynnej mapy, na której Strzelecki przedstawił układ geologiczny Tasmanii i Nowej Południowej Walii...David Branagan to jedyny chyba Australijczyk, który bezbłędnie wymawia nazwisko STRZELECKI. I to ze znakomitym akcentem! Nasz wspaniały gość David, światowej sławy australijski geolog, którego wspaniała kariera naukowa związana była z University of Sydney i który prawie pół wieku temu nieoczekiwanie odkrył w angielskich archiwach mapę owianą legendą: ośmiometrowej długości geologiczną mapę Australii wykonaną przez wielkiego polskiego podróżnika i naukowca, Pawła Edmunda Strzeleckiego.
David Branagan urodził się i wychował w zagłębiu rozlicznych minerałów Broken Hill; w czasie II wojny światowej dostał stypendium do szkoły średniej St Ignatius College w Riverview, gdzie okazał się znakomitym uczniem i nie mniej znakomitym sportowcem. Młody David rozpoczął studia na Sydney Uni w 1947 roku, gdzie w 3 lata później uzyskał tytuł Bachelor of Science (with honours). Jako student reprezentował Nową Południową Walię i za swoje sportowe osiągnięcia został nagrodzony Double Blue. W czasie studiów ( oczywiście geologicznych) zapisał się do uniwersyteckiego Towarzystwa Speleologicznego, zostając jednym z pierwszych w Sydney „jaskiniowców”. W 1950 roku podjął pracę w Geological Survey of News South Wales, w czasie której obowiązki służbowe zagnały go m.in. do Snowy Mountains. Potem przyszedł czas na dwuletnią podróż dookoła Anglii i Europy i powrót do Australii przez USA.
Na początku 1958 roku rozpoczyna się naukowa kariera Branagana. David podejmuje pracę w Department of Geology and Geophysics Uniwersytetu Sydnejskiego. Tu przez następne 30 lat wykładał i prowadził badania naukowe. W roku 1963 obronił pracę doktorską na temat formacji i utylizacji węgla w Nowej Południowej Walii. Stał się ekspertem w sprawach tektoniki regionu Sydney Basin, geologii inżynierskiej, a także historii geologii.
Był nie tylko naukowcem, ale i działaczem sportowym Sport Union oraz Sydney Uni Athletic Club. Jego pasją była też muzyka. W czasie pamietnej wizyty w naszym domu opowiadał, że jako katolik o korzeniach irlandzkich i niemieckich interesował się i popularyzował Gregorian chants, a w latach 1962-1972 redaktorem magazynu Hosanna poświęconego muzyce kościelnej i przez 30 lat dyrektorem St Gregory Chorale.
Sympatycznego, wysportowanego staruszka poznaliśmy w sierpniu 2014 roku, to jest w ćwierć wieku po tym, jak formalnie przeszedł na emeryturę (July 1989) z imponującym dorobkiem 250 publikacji, w tym 20 książek i 13 rozdziałów do dzieł zbiorowych. Wśród tych publikacji ważne miejsce zajmują prace poświęcone Strzeleckiemu na czele z wielkim artykułem z roku 1986 „Strzelecki’s geological map of southeastern Australia. An Eclectic Synthesis” (Historical Records of Australian Science, v. 6 no 3 Dec 1986).
Praca poświęcona mapie ma imponującą bibliografię, w ktorej nie brak dzieł L. Paszkowskiego i W. Słabczyńskiego, a nawet prac M. Kałuskiego, czy też paszkwilanckiej powieści H. Heney. W pracy Branagana znalazły się też podziękowania dla „Polish friends” : dr Jozefa Babicza i dr Kazimierza Maslankiewicza, i gdzie wspomniany jest nawet Stanisław Staszic... David Branagan przestudiował rzetelnie wszystko, co w danym momencie było dostępne.
Skąd u australijskiego geologa zainteresowanie Strzeleckim? Wiadomo, geolog. I ten geolog był na stypednium w Anglii. Tam pewnego dnia, w 1972 r. w londyńskich archiwach znalazł tajemniczą mapę – legendę . Przypadek, czy palec Boży? W czasie wizyty Branagana u nas zapytałam „ jak to się stało, że ma pan aż taki bogaty dorobek, tyle osiagnięć, skąd pan brał na to wszystko czas”, a on autoironicznie się uśmiechnął: „ooooj, chyba dlatego, że zaniedbywałem moje dzieci”.
W 2007 roku władze Uniwersytetu uhonorowały dr Branagana doktoratem honoris causa . „David Branagan, Sydney University salutes you, for your outstanding career as a scientist, as an inspiring teacher, a man of letters, a promoter of international scientific exchange and understanding, and great exemplar of the finest ideas and values of this university”.
www.geosci.usyd.edu.au/documents/about_us/geoannrep2007.pdf
Artykuły Branagana o mapie Strzeleckiego mamy w naszym archiwum od lat. Przypomniało się nam o nim w trakcie wysyłania pisma do Muzeum w Tasmanii... Hmmm, jak tu w ćwierć wieku po odejściu na emeryturę odnaleźć naukowca-emeryta? Przypadek chciał, że na wydziale geologii Sydney University pracuje osoba o polskim nazwisku. To ona podała nam adres emailowy do dr Branagana. Napisaliśmy liścik i zapytalismy starszego pana wprost, czy zechce przyjąć nasze zaproszenie. Odpowiedział: oczywiście. Przyjechał z kartonem książek, odbitek, slajdow, referatów i papierow... z których większość – ku wielkiemu zdziwieniu Davida - mieliśmy w swoich zbiorach. Wspaniała to była wizyta! Pogawędkom nie było końca...Profesor Emeritus dał się nawet namówić na odrobinkę wina „Kosciuszko” wyprodukowanego w Tumbarumba nieopodal Mt Kosciuszko.
Na spotkaniu z Davidem był nasz współpracownik Felix Molski. Właśnie pakował się do wielkiej podróży promocyjnej (Kościuszki i Strzeleckiego) do USA, Polski i kilku krajów Europy. Zarówno Felix jak i my z radością powitaliśmy zaproszenie Davida do wspólnej wycieczki do muzeum na Sydney Uni, gdzie znajduje się (trzykrotnie mniejsza) kopia słynnej mapy Strzeleckiego. Niestety, po około tygodniu David zadzwonił ze smutną wiadomością, że mapa wyparowała z muzeum... Nie wiadomo, zgubili ją czy wyrzucili? Niepocieszony Felix wyruszył w wielką podróż, a my postanowiliśmy podtrzymać kontakt z Davidem.
W jakiś czas później – zgodnie z wcześniejszą obietnicą – David obdarował nas perełkami swojej prywatnej kolekcji - unikalnymi slajdami, na których kawałek po kawałku uwieczniona została gigantyczna mapa Strzeleckiego. Kupiliśmy odpowiedni skaner, żeby zdebrać mapę do kupy. I tak minęło kilka miesięcy. Felix wrócił z wielkiej podróży, w czasie której miał multum wspaniałych spotkań promocyjnych...Czekaliśmy na relację z jego wizyty w archiwum w Nottingham, gdzie spoczywa oryginalna mapa Strzeleckiego. Niestety, wskutek gigantycznego korka (10 km and no detour !!!) na trasie Londyn-Nottingham wizyta nie doszła do skutku. Tak więc pozostajemy w posiadaniu kopii mapy Strzeleckiego... trzeba więc uruchomić nowo zakupiony skanner i zobaczyć , co dokładnie mamy na slajdach Davida Branagana. Ergo: do roboty!
Ernestyna Skurjat-Kozek
FROM DAVID BRANAGAN: I knew about the large map before I found it, as Strzelecki himself mentioned its size in his book (in English), pages 54-55, where he gives the dimensions 25 feet long and 5 feet wide! He also peppered another sheet, just as big to draw his geological cross-sections. I knew that Strzelecki had tried to sell rock and mineral specimens to the Geological Museum, and thought that his map would not have been destroyed (as his diaries apparently were, after he died -I still think they might still exist, somewhere!)
When I checked a list of Australian maps at the Geological Museum Library (South Kensington) I asked for one that was identified only as being of Australia and Van Diemen's Land, and it turned out to be STRZELECKI's original.
The map had been cut in to large squares or rectangles and covered by canvas, and was in quite good condition, with numerous cross-sections (as mentioned by Strzelecki above).
I was sorry to hear that your friend did not get to see the map. Traffic can be very bad in England, as we found a few months ago. Regards. David B.
|
|
| 
