| W niedziele, 29 marca 2015 roku, miałam zaszczyt uczestniczyć w Irlandzko-Polskich uroczystościach odsłonięcia tablicy upamiętniającej humanitarną pomoc Pawła Edmunda Strzeleckiego, niesioną Irlandii w okresie klęski głodowej lat 1846 do 1849. W marcu 1847 roku, z Westport w Irandii, Paweł Edmund Strzelecki napisał: „Żadne pióro nie opisze nędzy, którą jestem otoczony. Osiągnęła ona obecnie taki stopień tragizmu, że niemożliwa jest tu przesada lub przekręcanie faktów...to co widzę tutaj, przewyższa wszystko, co kiedykolwiek czytałem o dawnych i obecnych klęskach". Znakomitą ilustracją do tych słów Strzeleckiego jest stojąca w Dublinie rzeźba-pomnik upamiętniający ofiary klęski głodu spowodowanej zarazą kartoflaną. Pomnik przedstawia mężczyznę niosącego na plecach umierające z głodu dziecko. Oto tragiczna historia człowieka, który niósł swoją córkę do "garkuchni", gdzie rozdawano posiłki. Gdy wreszcie doszedł, zupy zabrakło. Jego dziecko zmarło.
Paweł Edmund Strzelecki urodził się 20 lipca 1797 roku w Głuszynie, majątku ziemskim koło Poznania; zmarł szóstego października 1873 roku w Londynie. Był pierwszym polskim podróżnikiem, który w latach 1834-1843 opłynąl świat dookoła, zapisując sie w historii odkryć, nauki i... romantycznej miłości 19 wieku. Działalność humanitarna Strzeleckiego, wielkiego serca filantropa i humanisty, który z narażeniem zdrowia i życia uratował od głodowej śmierci setki tysięcy ludzkich istnień, nareszcie doczekała sie uznania i rozgłosu. Lata jego pracy w Irlandii od stycznia 1847 do wrzesnia 1849, jako pełnomocnika Brytyjskiego Komitetu Pomocy Irlandczykom dotkniętych klęską głodu, pozostaną w historii tego kraju wielkim dziełem jednego człowieka na rzecz zniewolonego i pozbawionego ludzkich praw Narodu Irlandzkiego.We wrześniu 1849 roku Paweł Edmund Strzelecki powiedział:"Chyba nawet sam diabeł nie wymyśliłby bardziej niszczycielskiego systemu prawnego, który by tak efektywnie niszczył ten biedny kraj."
|
Pomniki upamiętniające ofiary głodu i zarazy ziemniaczanej |
W dżdżysty i wietrzny irlandzki dzień wczesnej wiosny, o godz 18 w sercu Dublina, stolicy Republiki Irlandii, na rogu głównej arterii miasta O'Connell Street i Sackville Place, zebrała sie spora grupa osób, budząca zainteresowanie przechodniów, zajętych wielkanocnymi zakupami. We wzrastającym tłumie język angielski mieszał sie z językiem polskim. Wsród zebranych byli obecni reporterzy stacji TV Irlandii, stacji radiowych polskiej i irlandzkiej (Paul Wright), oraz polskiej i irlandzkiej prasy.Na ścianie Clerys House powiewała zawieszona pionowo, targana wiatrem Polska flaga.
Tablicę pamiątkową z podobizną Pawła Edmunda Strzeleckiego, z napisem w trzech językach: polskim, angielskim i irlandzkim, skrótowo opisującym jego humanitarną pomoc w uratowaniu ponad 200 000 dzieci irlandzkich, umieszczono na pilarze Clerys House, Sackville Place. W latach 40 dziewiętnastego wieku mieścił się tu hotel, gdzie Paweł Edmund Strzelecki jako szef BRA miał swoją siedzibę.
Odsłonięcie tablicy pamiątkowej Strzeleckiego stało się możliwe po czterech latach starań, zaangażowania i pasji dla jego dzieła, kooperacji oraz dobrej woli działaczy i władz obu narodów: Irlandii i Polski.
Pomysłodawcą dublińskiej tablicy jest Poznaniak i działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego Oddział Środowiskowy Poznań Nowe Miasto, pan Wojciech Owsianowski.
Natomiast wykonawcą tablicy jest poznański artysta rzeźbiarz, Robert Sobociński. Poparcia oraz pomocy w realizacji projektu tablicy udzieliło Towarzystwo Irlandzko-Polskie (Irish Polish Society), oraz Polskie Towarzystwo Kultury Narodowej; Irlandzki Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht; oraz Ministerstwo Sprawiedliwości i Równości; Dublin City Council; Ambasada RP; dyrekcja Clerys House oraz Urząd Prezydenta Miasta Poznania. Projekt poparła także grupa sponsorów doceniających ważność upamiętnienia imienia Polaka, który oddał dwa lata swego życia dla ratowania nędzarzy.
Dublin. Clerys House u zbiegu O'Connell St. i Sackville Pl. Tablica zakryta polską flagą. |
Od prawej: Prezes Towarzystwa Irlandzko Polskiego - Irish Polish Society-Edyta Jankowska; Prezydent Miasta Poznania - Jacek Jaśkowiak; Lord Mayor Dublina - Mr. Christy Burke; Ambasador RP w Irlandii - Ryszard Sarkowicz; Minister of State for New Communities, Culture and Equality - Mr. Aodhan O'Riordain T.D.; Minister of Art and the Gaeltacht - pani Joan Burton. |
Przemawia Wojciech Owsianowski z Poznania |
Przemówienie prezydenta Miasta Poznania- Jacka Jaśkowiaka |
Praca Pawła Edmunda Strzeleckiego w Irlandii była wizjonerska: organizował nie tylko dostarczanie żywności i odzieży Irlandczykom, ale przygotowywał ich na przyszłość. Strzelecki przywrócił w Irlandii uprawę zbóż i warzyw, wyrób mąki i wypiek chleba, również przywracając inne umiejętności, które Irlandczycy stracili na skutek ponad 200-letniego zniewolenia - opresywnej polityki posiadaczy ziemskich, polityki popartej aktami prawnymi brytyjskiego parlamentu.
Przemawia burmistrz Dublina, Christy Burke. Dubliński wiatr dubliński zerwał polską flagę, przedwcześnie odsłaniając podobiznę Pawła Edmunda Strzeleckiego. |
Przemawia Dyrektor Clerys House, Mr. Robert Parker |
Odsłonięcia tablicy pamiątkowej Pawła Edmunda Strzeleckiego dokonali: burmistrz Dublina, Mr. Christy Burke i Prezydent Miasta Poznania, Jacek Jaśkowiak |
Przed tablicą pamiątkową P.E. Strzeleckiego na Sackville Place - Marysia i Klaus Thiele |
Po powrocie do Londynu w 1849 roku Paweł Edmund Strzelecki nie zostawił Irlandczyków własnemu losowi. Aktywnie działał w komitetach organizujących masową emigrację ubogiej ludności do Australii. Gdy kolejny statek odpływał, Strzelecki pojawiał się na pokładzie z dobrym słowem i życzeniami powodzenia na australijskiej ziemi.
Replika żaglowca "Jeanie Johnston", którym irlandcy emigranci podróżowali do Australii. |
W tamtym okresie wielu Irlandczyków wyemigrowało do Ameryki i Kanady. Na wszystkich kontynentach doskonale się zaadoptowali, wykorzystując wolność i demokracje w 19-wiecznym nowym świecie dla zdobywania dostatku, wykształcenia, rozwijaniu karier politycznych i zawodowych. Wygnańców z własnej, zasobnej ziemi irlandzkiej charakteryzowała zaradność, pracowitość i gospodarność. Wśród ich potomków znajdują się tacy politycy jak rodzina Kennedych na czele z prezydentem Johnem F. Kennedym, liczni biznesmeni, milionerzy, przedsiębiorcy i inteligencja krajów osiedlenia.
Po uroczystości odsłonięcia tablicy VIPowie odjechali na mecz piłki nożnej Polska-Irlandia, zakończony remisem 1:1, co pozostawiło oba narody w zgodzie i harmonii.
Marysia Thiele - tekst i zdjęcia
| 
