| „Trudno jest być prorokiem we własnym kraju” – powiada przysłowie żywcem wyrwane z Nowego Testamentu. Paweł Edmund Strzelecki miał dwa „własne” kraje: jako Polak miał swoją polską ojczyznę, a jako podróżnik i odkrywca miał swoją Australię. Jednak paradoks historii chciał, aby Strzelecki zyskał sławę... w Irlandii. Ale to stało się dopiero niedawno. Za swego życia Strzelecki zyskał w Polsce opinię malwersanta. Zła fama poszła w świat. Dzięki żmudnym, a długoletnim dociekaniom współczesnego badacza australijskiego (Lecha Paszkowskiego) okazało się, że Strzelecki był oczerniany niesprawiedliwie.
O co poszło? Książę Sapieha zatrudnił zdolnego, bystrego Polaka jako plenipotenta swych majętności na Kresach. W ciągu kilku lat Strzelecki wyciągnął majątki z długów, przepędził złodziei, wprowadził nowoczesne metody gospodarowania – były wreszcie zyski i dochody. Nic dziwnego, że książę zapisał swemu ulubieńcowi wielki majątek w testamencie. Niektórzy krewni poczuli się odsunięci od fortuny, zaczęli szkalować człowieka z Głuszyny. Strzelecki , broniąc swego honoru, uczynił szalony krok: podał magnatów do sądu! Widać magnatów ruszyło sumienie, bo ostatecznie doszło do prywatnej ugody (out of court), dzięki której Strzeleckiemu dostała się mniej wiecej jedna trzecia tego, co mu książę zapisał.
Na szczęśćie zła sława nie dotarła do Londynu, bo Brytyjski Komitet Pomocy powierzył Strzeleckiemu kilkaset tysięcy funtów szterlingów na pomoc dla irlandzkiej biedoty wymierającej masowo wskutek klęski głodu. Strzelecki – bodaj jako jedyny filantrop na świecie – wydał tylko 2 procent funduszu pomocowego na cele administracyjne; administracja zwykle pochłania 40 procent funduszu!
|
Ale zanim prawda o Strzeleckim wyszła na jaw, mówiono o nim tradycyjnie z przekąsem i pogardą. Prostowanie faktów po półtora wieku przychodzi nader trudno. Czarny wizerunek zdążył się w Polsce utrwalić dzięki Pamiętnikom Narcyzy Żmichowskiej, a w Australii dzięki Helen Heney, autorce paszkiwalanckiej ksiązki pt. In a Dark Glass. Na (niestety bardzo popularnej) książce Heney wychowały się pokolenia dyplomatów, polityków, nauczycieli i zwykłych obywateli. Jaśniejszym momentem w budowaniu sławy Strzeleckiego było zapewne odsłonięcie monumentalnego pomnika Strzeleckiego w Jindabyne, nagłośnione politycznie, jako że pomnik był darem władz Polski z okazji dwustulecia osadnictwa w Australii.
Zielone światło sławy Strzeleckiego zapaliło się niespodziewanie dwa lata temu daleko stąd... w Irlandii. Parlament tego kraju (co prawda wskutek naszych starań) ogłosił Strzeleckiego bohaterem akcji pomocy dla ofiar klęski głodowej. Doceniono to, że „ Hero of the Great Famine” ocalił ponad 200 tysięcy irlandzkich dzieci od smierci głodowej. Wokół Strzeleckiego było coraz głośniej. Naukowcy pisali dzieła, w których podkreślali zasługi Strzeleckiego, dziennikarze zaczęli o nim pisać i realizować słuchowiska. Pod koniec marca ub. roku odsłonięto w Dublinie tablicę pamiatkową w trzech językach; zawisła ona na budynku, w którym ongiś mieściło się biuro Strzeleckiego. W uroczystościach udział wzięli: burmistrz miasta Dublina, ambasador RP Ryszard Sarkowicz, prezydent miasta Poznania i m.in. pomysłodawca tablicy Wojciech Owsianowski z Poznańskiego PTTK.
Jak nasi drodzy czytelnicy pamiętają, Ryszard Sarkowicz był przed laty Konsulem Generalnym RP w Sydney; interesował się Strzeleckim i Kościuszką, bywał na naszych festiwalach. Moją dozgonną wdzięczność zyskał wieczornym telefonem (pamiętam była to 9 wieczorem) pytając, czy potrzebne jest dofinansowanie na K’Ozzie Fest.... Po latach znajomość się odnowiła i trwa. Prof. Sarkowicz najwyrażniej pozostał fanem Strzeleckiego. Właśnie przysłał emaila, w którym napisał:
„Przyszedł mi do głowy pomysł, aby zorganizować w Irlandii szlak turystyczny im.Strzeleckiego. Szlak miałby przebiegać terenami i miejscowościami, w których pomoc zorganizowana przez Strzeleckiego uratowała najwięcej istnień ludzkich (zachodnia Irlandia). Tak się składa, że obszary ówczesnej największej klęski głodu są obecnie często odwiedzanie dla niezwykłych walorów przyrody i uroku małych miasteczek. Na szlaku planujemy umieszczenie znaków i tablic informacyjnych, a w miasteczkach pomników głodu. Do tego wszystkiego musimy przeprowadzić kampanię promującą zasługi Strzeleckiego w miastach i miasteczkach, który leżałyby na „Szlaku Strzeleckiego” . Chcemy bowiem zachęcić samorządy tych miast i obszarów do podjęcia współpracy i współfinansowania organizacji szlaku. Uruchomię także polskie środowiska na tych terenach, aby one wsparły naszą inicjatywę w lokalnych samorządach. Do tego wszystkie potrzebujemy materiałów promocyjnych. Film na DVD zrealizowany przez Kosciuszko Heritage „P.E.Strzelecki’s Humanitarian Deeds in Ireland” (także jego polska wersja) jest znakomity do tego celu. I tu dochodzę do celu mego listu. Czy może ma Pani więcej kopii, a jeżeli nie ma, to my we własnym zakresie moglibyśmy wyprodukować serię DVD, tylko potrzebowalibyśmy zgody KH Inc. na dokonanie tego, bo jak rozumiem posiadacie prawa autorskie.”
Oczywiście, natychmiast wysłaliśmy do Dublina „mastera” filmu oraz materiały graficzne do okładki DVD, a także przekazaliśmy prawa autorskie z radością, że w dalekiej Irlandii buduje się pięknai zasłużona legenda Strzeleckiego. Ambasador Sarkowicz prosił również o załatwienie praw autorskich na dodatkowy nakład CD ze słuchowiskiem D. Wrighta o Strzeleckim. Płyta CD znajduje się na You Tube w postaci audio, aczkolwiek w planach Ernestyny jest zilustrowanie tego słuchowiska ciekawymi obrazami, które uprzednio były wykorzystane w naszym filmie o Strzeleckim w Irlandii.
Tu nasz film o Strzeleckim
A tu słuchowisko Paula Wrighta o pomocy Strzeleckiego dla głodujących Irlandczyków
A tymczasem prosimy posłuchać piosenki stanowiacej część słuchowiska:
The Comfort of Strangers w systemie ram
The Comfort of Strangers w systemie mp3
TEKST PIOSENKI O STRZELECKIM
The Comfort of Strangers by Cliff Wedgebury
Giving so freely to the poor and starving man
The comfort of strangers fed the hungry in this land
From Dublin out to Mayo
In rain and sleet and frost
He travelled with persistence to help at any cost
The horror he encountered
The torment of the poor
Gave him resolve to alleviate
The blight at every door
To help the children was his plan
To feed them in their schools
To make them wash and comb their hair
And abide by certain rules
Clothes and meals were given
Children fed each day
Fighting hunger where he could
Strzelecki led the way
Giving so freely to the poor and starving man
The comfort of strangers fed the hungry in this land
The comfort of strangers fed the hungry in this land
The plight of those in Ireland
Touched a human nerve
Strzelecki did all he could
He gave without reserve
Giving so freely to the poor and starving man
The comfort of strangers fed the hungry in this land
The comfort of strangers fed the hungry in this land
Written and sung by Cliff Wedgebury
| 
