Panorama Racławicka. Co to takiego?
To ogromny, panoramiczny obraz batalistyczny.
Namalowany przez Jana Stykę
i Wojciecha Kossaka, z towarzyszami,
w końcu wieku dziewiętnastgo.
Umieszczono go wewnątrz, na ścianie
budynku wrocławskiej rotundy,
roku tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego piątego.
Na pamiatkę powstania o niepodległość
przez Tadeusza Kościuszkę dowodzonego.
Piękne to było zwyciestwo
na polach, pod wioską zwaną Racławicami,
gdzie w kosy uzbrojeni chłopi
wzięli udział w heroicznym boju
z uzbrojonymi w armaty Rosjanami.
Wchodzimy z półmroku korytarzy
i stajemy naprzeciw pola bitewnego.
I wydaje się, że kurz nas otacza
a z pola dobiegają odgłosy armat, szczęk zbroi,
zgiełk i wrzawa i tętent galopu końskiego.
Jest początek kwietnia
roku tysiąc siedemset dziewięćdziesiątego czwartego.
W parowach wiejskie drogi i uśpione chaty
i grupka skupionych ,modlących się ludzi
na skraju wsi, u krzyża przydrożnego.
A na polach wokół nie ma jeszcze zieleni,
nie ma też śladow śniegu dawno zeszłego.
A od horyzontu oddziały uzbrojone
podążają w kierunku pola bitewnego,
gdzie losy się ważą Powstania Kościuszkowskiego.
Widać oddziały konne, polskie i obce,
bataliony piesze, kosynierów
ubranych w białe, chłopskie sukmany.
A na ich czele Tadeusz Kościuszko na koniu
w zwycięskim szturmie na rosyjskie “tarany”.
COPYRIGHT KUCYPER
Panorama Racławicka we Wrocławiu to jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie podziwiać można relikt XIX-wiecznej kultury masowej. Wielkie malowidło, o wymiarach 15 x 114 m, dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa) i technicznych (oświetlenie, sztuczny teren, kręte, zaciemnione podejście) „przenosi” widza w inną rzeczywistość i inny czas. Panorama Racławicka to pierwsze i jedyne zachowane do dziś polskie dzieło tego rodzaju.
Pomysłodawcą Panoramy był znany lwowski malarz Jan Styka (1858-1925), który zaprosił do współpracy znakomitego batalistę - Wojciecha Kossaka (1857-1942). Pomagali im: Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański.
Autorom pomysłu zależało głównie na upamiętnieniu tradycji narodowych w setną rocznicę Insurekcji Kościuszkowskiej i zwycięskiej bitwy stoczonej 4 kwietnia 1794 pod Racławicami przez wojska powstańcze - z udziałem kosynierów - pod wodzą generała Tadeusza Kościuszki (1746 - 1817), z wojskami rosyjskimi, dowodzonymi przez generała Tormasowa. „Krzepiąca serca” bitwa racławicka miała, dla będącego wówczas w niewoli narodu, niezwykłe znaczenie.
Dlatego, organizowana w roku 1894 we Lwowie, Powszechna Wystawa Krajowa, była dobrą okazją do realizacji projektu Styki. Specjalnie tkane płótno zakupiono w Brukseli, żelazną konstrukcję rotundy, projektu Ludwika Ramułta, w Wiedniu. Budynek rotundy, usytuowanej w Parku Stryjskim we Lwowie, gotowy był w lipcu 1893 roku.
Olbrzymie malowidło powstało w ciągu zaledwie 9 miesięcy, między sierpniem 1893 a majem 1894. Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło 5 czerwca 1894. Od początku cieszyła się niesłabnącym zainteresowaniem widzów i od razu stała się głównym magnesem przyciągającym do Lwowa rzesze turystów.
Po II wojnie światowej, w 1946 roku malowidło, wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafiło do Wrocławia. Tu kolejne Społeczne Komitety czyniły starania o konserwację i ekspozycję płótna. Oczekiwania wielu Polaków spełniły się dopiero po wstrząsie Sierpnia 1980. Ponowne udostępnienie Panoramy nastąpiło 14 czerwca 1985 roku.
Ogromna atrakcja starego Lwowa stała się natychmiast główną atrakcją Wrocławia. Współcześni widzowie mogą także uczestniczyć w niecodziennym spektaklu złudzeń. Wśród licznych gości zwiedzających Panoramę znaleźli się: Papież Jan Paweł II, królowa Holandii Beatrix, Król Belgów Albert z małżonką Królową Paolą, Czesław Miłosz, Gloria Kossak wnuczka malarza).
www.wroclaw.pl
| 
