| Pierwszymi osobami, które odznaczone zostały Krzyżem Wolności i Solidarności w Zachodniej Australii są Elżbieta Anna Szczepańska z Geraldton oraz Henryk Krzysztof Sawicki z Perth. Uroczystość wręczenia odznaczeń obyła się podczas Akademii z okazji 99 Rocznicy Odzyskania Niepodległości 11 Listopada 1918. Akademia została zorganizowana przez Związek Polaków i Koło Polek w Perth dnia 12 listopada 2017 w Maylands. Odznaczenia dokonała Regina Jurkowska - Konsul Generalny Rzeczpospolitej Polskiej w Australii w imieniu Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej - Andrzeja Dudy.
W uroczystości wzięli udział oprócz organizatorów: Simon Millan z MLA reprezentujący Premiera Zachodniej Australii Marka McGowan, Ian Blayney z MLA, reprezentujący Lidera Opozycji Mikea Nahan, Konsul z Macedonii, Konsul z Czech, dzieci, nauczyciele i rodzice z Polskiej Szkoły Sobotniej im. Adama Mickiewicza, członkowie Związku Polskich Więźniów Politycznych z Perth, członkowie Klubu Cracovia i inni. Po wstępnych formalnościach zabrali głos zaproszeni goście.
Pan Simon Millan wspomniał o wkładzie Polaków w rozwój Zachodniej Australii oraz wyraził uznanie dla Polaków walczących na przestrzeni wieków o wolność i niepodległość, również tych z czasów Solidarności walczących o wolność i demokrację swojej Ojczyzny.
Pan Ian Blayney szukając informacji o Polakach w Zachodniej Australii odkrył, że pierwszych ok 10 Polaków przypłynęło do Zachodniej Australii już w 1696 roku jako żeglarze na okrętach Holendra Willema de Vlamingha, wraz z którym odkryli i nazwali Rottnest Island, zobaczyli quokę, czarne łabędzie, wpłynęli rzeką Swan w głąb lądu, nadali rzece nazwę, dopłynęli do jego obwodu wyborczego w Geraldton, znaleźli talerz Dirka Hertoga w Shark Bay, zostawili talerz Vlamingha i odpłynęli w kierunku Batavii.
Pan Blayney uważa, że w związku z faktem, że Polacy byli w Zachodniej Australii przed Anglikami, mają większe prawo do przebywania tu, niż wszystkie inne nacje.
Wspomniał również pierwszego polskiego skazańca - Józefa Potaskiego, którego córka urodzona na statku była pierwszą Europejką ochrzczoną na Tasmanii, jak również zboże, którego produkcją zajęła się rodzina Potaskich.
Przypomniał Strzeleckiego, Kościuszkę i miejsca, gdzie Polacy walczyli w czasie II Wojny światowej, powiedział o 50 tysiącach Polaków przyjętych na emigracje po wojnie i 25 tysiącach polskich emigrantów, przyjętych w czasach Solidarności. Dodał, że aktualnie w Polsce jest bardzo silna demokracja, lecz skomplikowana sytuacja polityczna jest zbyt trudna dla niego, by ją zrozumieć.
Muszę przyznać, że wszyscy z ogromnym zainteresowaniem słuchali wesołego i bardzo ciekawego wywodu pana Blayney.
Następnie pożegnano panią Konsul Reginę Jurkowską, która kończy swą służbę w Australii i wraca do Polski.
Pani Konsul Jurkowska przedstawiła osoby przeznaczone do odznaczenia, a następnie poprosiła wszystkich o powstanie i odczytała:
„Postanowienie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy z dnia 11.05.2017r. oraz 26.07.2016 r. o nadaniu odznaczeń (
) na wniosek Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania Praw Człowieka w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej odznaczeni zostają Krzyżem Wolności i Solidarności:
Elżbieta Anna Szczepańska i Henryk Krzysztof Sawicki.
Prezydent Andrzej Duda”
Po odbiorze odznaczeń Elżbieta Szczepańska powiedziała:
„W imieniu Heńka i własnym chciałabym serdecznie podziękować Prezydentowi Polski Andrzejowi Dudzie oraz Instytutowi Pamięci Narodowej za przyznanie nam tego zaszczytnego odznaczenia jakim jest Krzyż Wolności i Solidarności. Odznaczenie to ma dla nas, działaczy Solidarności, prześladowanych przez komunistyczny reżim, szczególne znaczenie. Jest ono uznaniem dla naszej odwagi i determinacji w walce o wolną i demokratyczną Polskę. Jest ono uznaniem dla naszych cierpień i personalnych strat jakie ponieśliśmy w tej walce. Nasz sukces zawdzięczamy naszym Przodkom, którzy przez 123 lata wierzyli i walczyli w odrodzoną z niewoli Ojczyznę oraz naszym rodzinom i przyjaciołom, którzy nas w tej walce wspierali i nigdy nie zawiedli”.
Oto nasi docenieni Koledzy:
Sylwetka Elżbiety Szczepańskiej opisana została w artykule Moniki Wiench „Kolegom z Solidarności” w Nr 31 Tygodnika Polskiego z dnia 23.08.2017. Przypomnę w skrócie:
Elżbieta Szczepańska, ur. 8 VI 1951 w Sosnowcu. Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Wydz. Nauk Społecznych, kierunek psychologia (1974), specjalizacja I stopnia w zakresie psychologii klinicznej (1984).
13 XII 1981 internowana w Ośr. Odosobnienia w Jastrzębiu-Szerokiej, następnie w Sosnowcu, Katowicach i Darłówku, 6 III 1982 zwolniona. IV 1982 – 1983 na urlopie zdrowotnym, 1982-1985 kolporterka prasy podziemnej, m.in. „Tygodnika Mazowsze”, „KOS”, „PIK”, „RIS”, „WiS”, „Górnika Polskiego”, oraz książek wydawnictwa NOWa; 1982-1987 współpracowniczka RKK oraz RKW „S” Regionu Śląsko-Dąbrowskiego, łączniczka, uczestniczka akcji ulotkowych w Katowicach i Siemianowicach Śl., współorganizatorka wykładów Latającego Uniwersytetu na Śląsku. 1982-1984 kilkakrotnie skazywana przez kolegium ds. wykroczeń, 1984-1987 zatrzymywana, przesłuchiwana w WUSW Katowice, kilkukrotne rewizje mieszkania. Od XII 1987 na emigracji w Australii.
Henryk Sawicki, ur. 19 I 1953 w Otwocku. Ukończył SP w Czerniczynie (1968). 1971-1982 pracownik Przedsiębiorstwa Robót Kolejowych nr 12 w Gdańsku, w 1982 Przedsiębiorstwa Robót Malarskich i Izolacyjnych Malmor tamże. W VIII 1980 współorganizator strajku w PRK-12, przewodniczący KS, delegat do MKS w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 w „S”, przewodniczący Komisji Oddziałowej w Bazie Transportu, członek KZ PRK-12; w 1981 współzałożyciel, następnie wiceprzewodniczący Regionalnej Sekcji Kierowców i Mechaników „S” przy ZR Gdańsk.
13-16 XII 1981 uczestnik strajku w SG, po pacyfikacji zatrzymany na 48 godz., poddany dozorowi milicyjnemu, wzywany na rozmowy. Współpracownik Komitetu Społecznego przy Katedrze Oliwskiej, współorganizator (z m.in. Lidią Mrówczyńską) pomocy dla rodzin internowanych i więzionych, organizator zbiórek pieniędzy w PRK-12 (z Piotrem Maciejewskim, Kazimierzem Plichtą, Józefem Krakowskim, Ryszardem Bolinem, Zdzisławem i Bogdanem Stępniami). 16 III 1982 zwolniony z pracy. 1982–1985 zatrudniony w Gdańskich Zakładach Przemysłu Tłuszczowego; organizator zbiórek pieniędzy w ZPT (z Jerzym Bieleckim i Januszem Kołodziejem).
W kontakcie m.in. z Zakładem Mechaniki Precyzyjnej w Gdańsku-Oliwie i Państwowymi Zakładami Przerobu Złomu w Gdańsku, współorganizator kolportażu ulotek, kalendarzy, znaczków poczt podziemnych, książek i czasopism podziemnych m.in. „Tygodnika Mazowsze”, „Woli”, strajkowego pisma informacyjnego „Solidarność”, „Solidarności PRK”, „Biuletynu Informacyjnego”; kolporter m.in. do Bydgoszczy, Szczecina (Wojewódzkie Magazyny Spółdzielni Ogrodniczej) Kołobrzegu, Olsztyna, Warszawy (Zakłady Budownictwa Kolejowego). 15 XII 1983 aresztowany, osadzony w AŚ w Gdańsku, 30 V 1984 zwolniony, 15 VIII 1984 śledztwo umorzono na mocy amnestii.
Nakłaniany przez SB do wyjazdu z Polski, od 15 XI 1985 na emigracji w Australii, prace dorywcze, od 1989 właściciel firmy transportowo-usługowej. Od I 1986 członek Zarządu, sekretarz Związku Polaków w Australii Zachodniej. Współzałożyciel (m.in. ze Zbigniewem Korejwo, Markiem Karnickim, Wojciechem Drozdowskim) Biura Informacyjnego „S” w Australii Zachodniej; po 1989 (m.in. z Stanisławem i Wandą Harasymow oraz M. Karnickim) Australijskiego Komitetu Pomocy Polsce. Od 2008 wiceprzewodniczący Związku Więźniów Politycznych Okresu Stanu Wojennego w Australii. Wyróżniony honorową odznaką Zasłużony dla Transportu Rzeczpospolitej Polskiej (2000).
Konsul Regina Jurkowska, Stanisław Mackiewicz, Elżbieta Szczepańska, Henryk Sawicki
W imieniu społeczności z Perth serdecznie gratulujemy. Wreszcie, po 27 latach Wasze poświęcenie, odwaga, niezłomność zostały docenione. Nie obawialiście się więzień, prześladowań, inwigilacji. Pełni poświęcenia upominaliście się o wolność, sprawiedliwość dla Wszystkich, dla całego Narodu uśpionego, przestraszonego.
Wy – Waszą nieugiętą postawą przyczyniliście się do odzyskania Wolnej, Niepodległej i Demokratycznej Polski.
DZIĘKUJEMY.
Opracowała Anna Lilpop
Krzyż Wolności i Solidarności. Polskie państwowe odznaczenie cywilne, nadawane działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej w PRL. Zostało ustanowione ustawą z dnia 5 sierpnia 2010. Po raz pierwszy Krzyż został nadany w czerwcu 2011 przy okazji obchodów 35. rocznicy wydarzeń radomskich. W precedencji zajmuje miejsce pomiędzy Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami a Złotym Krzyżem Zasługi. Do października 2017 roku odznaczonych zostało 4619 osób.
Krzyż Wolności i Solidarności jest nagrodą dla działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej, którzy w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r., z wyłączeniem okresu od 31 sierpnia 1980 r. do 12 grudnia 1981 r., na terytorium Polski co najmniej przez 12 miesięcy:
byli aktywnymi członkami nielegalnych organizacji, które stawiały sobie za cel odzyskanie przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL, lub
prowadzili zagrożoną odpowiedzialnością karną lub represjami działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w PRL.
Krzyż Wolności i Solidarności nadaje się również osobom, które w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r. na terytorium Polski ze względu na prowadzoną działalność mającą na celu odzyskanie przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL lub też ze względu na świadome uczestnictwo w działaniach i manifestacjach mających taki cel:
zostały zabite,
doznały ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
przez łączny okres co najmniej 30 dni były więzione, aresztowane, internowane lub w inny sposób pozbawione wolności,
zostały powołane na ćwiczenia wojskowe lub do odbycia zasadniczej służby wojskowej,
były pozbawione prawa lub możliwości wykonywania zawodu lub podjęcia pracy przez okres co najmniej 6 miesięcy,
zostały wydalone z wyższej uczelni lub szkoły na okres co najmniej 6 miesięcy.
Nie mają prawa do otrzymania Krzyża Wolności i Solidarności osoby:
które były pracownikami, funkcjonariuszami, żołnierzami organów bezpieczeństwa państwa określonych w art. 5 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPN (Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, z późn. zm.), chyba że przedłożą dowody, że przed 4 czerwca 1989 r., bez wiedzy przełożonych czynnie wspierały osoby lub organizacje działające na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w PRL, albo
co do których w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zachowały się dokumenty wytworzone przez nie lub przy ich udziale, w ramach czynności wykonywanych przez nie w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez ww. organy.
Wnioski o nadanie Krzyża Wolności i Solidarności przedstawia Prezydentowi Prezes IPN, a w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego lub zamieszkałych stale za granicą – Prezes IPN w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych.
10 listopada 2011 r., zarządzeniem Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej (nr 52/11), powołany został samodzielny zespół do spraw realizacji wniosków o nadanie odznaczenia Krzyż Wolności i Solidarności, który zajmuje się merytorycznym i formalnym opracowywaniem wniosków, w tym przeprowadzaniem wymaganych kwerend archiwalnych. | 
