| Obchody 100 lecia odzyskania wolności przez Polskę (1918-2018) zbiegają się z obchodami 100 letniej rocznicy urodzin Władysława Dutkiewicza (1918-1999), polsko- australijskiego artysty malarza, rzeźbiarza, autora sztuk teatralnych, scenografa, aktora i reżysera teatralnego.
Władysław Dutkiewicz urodził się 21 lutego 1918 roku we wsi Stara Sól blisko Lwowa, w środku zawieruchy wojny polsko-ukraińskiej. Pierwsze dni, tygodnie i miesiące jego życia to burzliwa bitwa o Lwów i oblężenie Lwowa. Z piątki dzieci Dutkiewiczów trójka posiadła talenty artystyczne w sztukach plastycznych: Jan (1911-1985), tworzył i zmarł w Lublinie; Władysław, przybył do Australii z falą polskiej emigracji z Niemiec w roku 1949, osiadł w Adelajdzie gdzie tworzył i zmarł 2 października 1999; Ludwik (1921-2008), żył, tworzył i zmarł w Adelajdzie.
Zdolności artystyczne Władysława odziedziczyła trójka z pięciorga jego potomków: Michał Dutkiewicz, komercjalny artysta plastyk; dr Adam Dutkiewicz, dziennikarz, pisarz, malarz, krytyk i historyk sztuki; oraz Urszula Dutkiewicz, rzeźbiarka i artystka specjalizująca się w ceramice.
W latach 1935-37 Władysław Dutkiewicz studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w 1937-38 w Ecole des Beaux-Art w Paryżu, w roku 1939 zgłębiał wiedzę w Teatrze Wielkim we Lwowie.
Druga Wojna Światowa przerwała studia i karierę Artysty na długie pięć lat. Władysław włączył się w walkę podziemnych organizacji walczących z okupantami. Działał w ruchu oporu na terenie Kresów Polskich przeciwko agresji Związku Radzieckiego, a następnie w okupowanej przez nazistowskie Niemcy Polsce. Aresztowany i osadzony w obozie POW, uciekł z niewoli. W Niemczech doczekał się wyzwolenia.
W sierpniu 1946 obrazy Władysława Dudkiewicza wystawiono na zbiorowej wystawie Festiwalu Sztuki w Regensburgu w Niemczech, na YMCA-YWCA UNRA Displaced Person’s Exhibition.
W 1949 Władysław (Wlad) przybył do Australii. Jego wysokie kwalifikacje malarskie zrobiły wrażenie na urzędnikach rządowych Południowej Australii. Wlada zatrudniono jako malarza pokojowego do malowania ścian dworca kolejowego (Adelaide Railway Station) w stylu Art.-Deco. Czeski artysta plastyk, Aleksander Sadlo, i Wlad malowali ściany, sufity i kolumny na niebiesko. Ten okres swojego malarstwa Wlad określił jako „blue period”.
Następnym projektem Wlada były ściany i sufity pomieszczeń w Elder Conservatorium. Wlad spotkał tam profesora Johna Bishopa, z czego zrodziła się wizja Festiwalu Sztuki w Adelajdzie, na wzór Festiwalu w Regenzburgu.
Władysław Dutkiewicz „Self Portrait”, 1945, Hohenfels DP Camp, Germany |
Władysław Dutkiewicz „For Strawinski” |
Począwszy od 1951 roku obrazy Wlada prezentowane były na wystawach wokół Australii i za granicą, zdobywając szereg nagród, medali i wyróżnień. W latach 50 i 60 Wlad należał do plejady artystów eksperymentujących we wszystkich dziedzinach sztuki, tworzących początki nowoczesnych kierunków w literaturze, muzyce, teatrze i plastyce. Wlad był gwiazdą modernistycznego malarstwa w Adelajdzie. Jego artystyczna wizja nowoczesnego malarstwa stanowiła rewolucyjny przewrót w pojęciach o sztuce konserwatywnej publiczności Australii. Wśród fali artystów nowych kierunków w sztukach plastycznych Władysław Dutkiewicz zajmował frontowe miejsce.
Wraz z nastaniem nowych kierunków, stylów i technik w sztukach plastycznych, jego gwiazda przygasła. Dziś obrazy Wlada zachwycają swoimi ponadczasowymi walorami artystycznymi.
Do roku 1960 obrazy Wlada prezentowane były na 25 zespołowych i ośmiu indywidualnych wystawach. Na pierwszym Adelide Festival of Art w 1960 roku Wlad zaprezentował kolekcję obrazów na indywidualnej wystawie w Twin Street Gallery. Do roku 2018 jego prace prezentowane były na 67 wystawach zbiorowych (ostatnia w latach 2016-17, na Modern Being Exhibition, Art Galerii of South Australia), oraz na 44 wystawach indywidualnych. Trwająca od 4 maja do 10 czerwca 2018 wystawa prac Wlada w Murray Bridge Regional Gallery Władysław Dutkiewicz: 100th Anniversary Exhibition zaprezentowała 42 obrazy, z których szereg zostało sprzedanych.
Jego obrazy znajdują się w kolekcjach Watykanu, Krakowa, Sydney, Melbourne i 17 innych miejscach dostępnych dla publiczności, oraz w prywatnych zbiorach w Australii, USA, Kanadzie, Anglii, Francji, Japonii, Wenezueli i Nowej Zelandii.
Archiwum twórczości Władysława Dudkiewicza znajduje się w State Library of South Australia. Ponad 200 oryginalnych prac Wlada umieszczonych jest na stronie internetowej SLSA, wraz z wywiadem z artystą.
Syn Władysława Dutkiewicza, Dr Adam Dutkiewicz, jest autorem albumów prezentujących sztukę Wlada:
“A Matter of Mind; An Introduction to the Art of Władysław Dutkiewicz (1918-1999), 2006
„Władysław Dutkiewicz, A Partisan for Art: Polish-Australian Artist, Actor and Theatrical Director”, 2013
Władysław Dutkiewicz „Travellers” |
Władysław Dutkiewicz “Kitchen” |
Talent i wiedzę w dziedzinie sztuk pięknych Władysław Dutkiewicz dzielił z adelajdzką społecznością polonijną, pełniąc szereg funkcji w organizacjach polskich Południowej Australii i nie tracąc związku z kulturą oraz tradycją polską.
Marysia Thiele
| 
