| W piątek odbyła się uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na III edycję Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO „Pamięć Świata”. Obiekty wpisane na listę związane są z jubileuszem setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Wyróżniane obiekty Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO „Pamięć Świata” są ważnym czynnikiem edukacji umożliwiającej refleksję nad historią.– napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników piątkowej uroczystości wręczenia certyfikatów wpisu na tę listę.
To dla nas ogromnie ważne, że przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów oraz środowiska naukowego wchodzący w skład polskiego komitetu programu UNESCO „Pamięć Świata” wskazali listę 19 obiektów, które ściśle wiążą się z tym jubileuszem.
Są to oryginały dokumentów historycznych ilustrujących dążenia Polaków do niepodległości, archiwalna dokumentacja ukazująca proces powstawania i działania formacji wojskowych walczących o suwerenność w okresie przełomowym już od 1914 r., ale także akty normatywne i dokumenty z okresu budowania niezależnej państwowości i znaczenia gospodarczego II RP. – wyjaśnił w liście.
Wszystkie wyróżnione obiekty są cennymi dokumentami, pieczołowicie przechowywanymi i poddawanymi konserwacji. Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński wyraził przekonanie, że dzięki wpisowi na Polską Listę Krajową Programu UNESCO „Pamięć świata” obiekty będą nie tylko podlegały jeszcze większej ochronie, ale staną się także „znakiem rozpoznawczym polskości, przyczyniając się do szerzenia wiedzy na temat historii Polski i Polaków".
Wśród uhonorowanych obiektów znajdują się autografy tak ważnych dla ówczesnych Polaków powieści, jak „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego czy „Trylogia” Henryka Sienkiewicza.
Wiele z obiektów ma wymiar symboliczny, jak np. Traktat Pokojowy z Rygi 1921 r., chociaż nie spełniał on być może wszystkich oczekiwań Polaków w owym czasie. Po raz pierwszy na listę trafiły obiekty przechowywane obecnie poza granicami naszego kraju – akta Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza z tzw. archiwum belwederskiego, które znajdują się w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, akta Wydziału Narodowego Polskiego z Muzeum Polskiego w Chicago oraz uchwała Sejmu Królestwa Polskiego z 1831 r. w sprawie wprowadzenia barw narodowych z Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Po raz pierwszy wpis na listę uzyskały obiekty utrwalone na innych nośnikach niż papier, wśród nich film „Polonia Restituta” z 1928 r. W ostatniej chwili dołączyły do tej listy dwa bardzo ważne dokumenty tożsamościowe świadczące o nowoczesności polskiego myślenia – powszechna ordynacja wyborcza z 28 listopada 1918 r. i korespondencja dotycząca archiwum Eissa.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków Magdalena Gawin przypomniała, że ordynacja wyborcza z 28 listopada 1918 r. jako pierwsza zawierała przepis, że do urn wyborczych idą mężczyźni i kobiety, czyli obywatele bez różnicy płci. Wolna Polska została na zawsze połączona z ideą równości obywateli wobec prawa. Ordynacja została podpisana przez ministra spraw wewnętrznych Stanisława Thugutta, premiera Moraczewskiego i naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego.
Kiedy ostrzegano go, że większość kobiet będzie głosowała na jego przeciwnika politycznego, czyli Romana Dmowskiego, i że być może nie warto jeszcze kobietom nadawać głosu w 1918 r., powiedział „ja nie jestem tu dla lewicy, ja nie jestem tu dla prawicy. Ja jestem tu dla całości". – opowiadała Gawin.
Prof. Sławomir Ratajski, sekretarz generalny Polskiego Komitetu do Spraw UNESCO podkreślił, że „setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości jest szczególną okazją, aby podkreślić znaczenie dziedzictwa dokumentacyjnego jako źródła pamięci, wiedzy historycznej i wyrastającej z niej świadomości zbiorowej niezbędnej do trwania i rozwoju wspólnot narodowych i społecznych”.
Przewodniczący Polskiego Komitetu Programu UNESCO „Pamięć Świata”, naczelny dyrektor Archiwów Państwowych dr Wojciech Woźniak zaznaczył, że komitet programu zdecydował, by na listę wpisać dokumenty związane się z kształtowaniem się niepodległego państwa polskiego, jego struktur społecznych, kulturalnych, gospodarczych, militarnych i politycznych.
Wśród aktualnie wyróżnionych obiektów znalazły się m.in. pierwodruk broszury Józefa Pawlikowskiego z 1800 r. „Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość?”. Dyrektor Biblioteki Narodowej w Warszawie Tomasz Makowski zaznaczył, że „ta broszura została wydana pięć lat po utracie niepodległości. Powstała w kręgu Tadeusza Kościuszki, niektórzy twierdzą, że był on współautorem tego tekstu”. Jest to jedyny zachowany egzemplarz pierwszej edycji. Dyrektor zaprezentował również autograf „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego z ok. 1921–1924 r.
Zastępca dyrektora Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak przedstawił „Dekret Rady Regencyjnej z dnia 31 października 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury”, który jest jednym z niewielu zachowanych przez Archiwum Akt Nowych dokumentów sprzed 1939 r.
niezalezna.pl/238294-autograf-trylogii-wpisany-na-liste-pamiec-swiata
| 
