| W Polsce coraz częściej mówi i pisze się o demokracji bezpośredniej. Ja sam nie jestem tutaj wyjątkiem, starając się w moich licznych publikacjach i wywiadach przedstawić praktyczny model tego typu demokracji, który byłby możliwy do zastosowania w Polsce. W moim modelu polskiego wariantu demokracji bezpośrednie/oddolnej przedstawiłem wielokrotnie tzw. magiczny trójkąt: referendum, inicjatywe obywatelska i weto obywatelskie. Szczegółowo ten model przedstawiłem w mojej książce pt. «Ewolucja zamiast rewolucji». Ale chcę tutaj wyjaśnić: magiczny trójkąt (są ludzie, którzy nazywają go też mianem WIR) nie zawiera całej złożonej problematyki demokracji oddolnej w Polsce.
Równie ważny, a może nawet ważniejszy, jest rozwój demokracji lokalnej na poziomie wspólnotowym, gminnym w ramach samorządow. A więc tam, gdzie demokracja bezpośrednia powinna miec swoje faktyczne źródło.
Stan demokracji lokalnej w Polsce opisałem na przyklad w następującym tekście:
dzienniknarodowy.pl/prof-matyja-oddolnie-odgornie/
Równie ważna dla wprowadzenia demokracji oddolnej jest zmiana procesu wyborczego w Polsce. Możemy wypracowywać różne teorie tego typu demokracji, ale to wymaga w aktualnym polskim systemie politycznym zgody Sejmu. Przy obecnych polskich procedurach wyborczych (glosowanie na listy partyjne) jest to jednak praktycznie niemożliwe. W tym celu należy wprowadzić jednomandatowe okregi wyborcze, a więc zmienić ordynację wyborczą vide jow.pl/o-namiastce-prawdziwej-demokracji-w-polsce-wywiad-z-profesorem-miroslawem-matyja/. W przeciwnym razie zmiana Konstytucji RP będzie bardziej niż trudna.
Idea demokracji bezpośredniej jest bardzo dobra, ale trzeba mieć świadomość, że w Polsce ten system ma być wprowadzany krok po kroku, na dwa różne sposoby:
- zmiana zapisow w konstytucji dotyczących bezpośrednich elementów demokratycznych i zmiany ordynacji wyborczej
- intensywna praca na poziomie lokalnym, co prowadziloby do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, przejmujacego odpowiedzialność w ramach gminy/samorządu.
Nie możemy zapominać, że w Polsce istniała w przeszłości swego rodzaju demokracja bezpośrednia. Mam tu na myśli demokrację szlachecką, a więc oddolny sposob podejmowania lokalnych decyzji na sejmikach. Niestety komunistyczny reżim pokazał polską szlachtę w tak negatywnym świetle, że ta formacja spoleczna do dziś nie może odzyskać swojej dawnej popularności i świetności.
Niemniej jednak demokracja szlachecka istniała w Polsce - jako europejski fenomen przez prawie 300 lat – i to na długo przed powstaniem Konfederacji Szwajcarskiej. Mamy więc w Polsce długą tradycję demokracji bezpośredniej, wlaśnie w wydaniu szlacheckim. Może powinniśmy na tej tradycji budować funkcjonalną demokrację oddolną na miarę XXI wieku?
Mirosław Matyja
| 
