| Lwów był rzeczywiście wyjątkowym miastem, gdzie krzyżowały się różne kultury, ormiańska, ukraińska, niemiecka, żydowska i najsilniejsza - polska. W 1936 roku było aż 19 muzeów. Większość tych muzeów, założonych przed 1939 rokiem miało charakter polskich instytucji. Miasto zawiera w sobie „polską pamięć” dawnej świetności stolicy Galicji i na każdym kroku widać ślady polskości.
Nie spodziewałem się, że tu, w centrum Lwowa zobaczę okazały pomnik Adama Mickiewicza, którego budowę zatwierdzono w setną rocznicę urodzin wieszcza. Budowa zajęła trochę czasu. Koszt był dość duży i do subwencji miasta, i sejmu galicyjskiego dołożyli się ofiarni lwowianie, organizując różne imprezy, z których zebrane fundusze pomogły Adamowi stanąć na cokole.
Na odsłonięcie pomnika w 1904 roku przyjechał nawet syn poety Władysław, który wraz z wielotysięcznym tłumem celebrował tę uroczystość. Otrzymywał od różnych delegacji kwiaty i wieńce, by kłaść je pod pomnikiem ojca. Sejm nawet uchwalił dla syna dożywotnią pensję, którą Władysław otrzymywał do wybuchu I wojny światowej. Kolumna Mickiewicza, pod którą odbywały się różne rocznice narodowe, stała się symbolem polskich uczuć patriotycznych. Przyszedł rok 1939 i 3 maja, przed II wojną światową, w rocznicę Konstytucji 3 Maja odbyła się ostatnia uroczystość patriotyczna. 1)
Kolumna Adama Mickiewicza autorstwa Antoniego Popiela |
Zajrzeliśmy do gotyckiej Katedry Łacińskiej. Odbywała się msza. Kościół był pełen wiernych. I o dziwo, ze zdumieniem usłyszeliśmy polski język. Po lewej i prawej stronie białe plansze, z których wierni mogli czytać teksty modlitwy po polsku. Wychodząc, przy wejściu do Katedry zobaczyliśmy zdumiewający plan nabożeństw: w niedziele cztery msze po polsku, jedna w jęz. angielskim i jedna po ukraińsku. Riho oniemiała.W dnie powszednie trzy msze po polsku, jedna w języku ukraińskim. Czy to nie robi wrażenia? Czuję się tu Polskę!
Archikatedra Lwowska - zwana też Katedrą Łacińską |
Zbroje polskiej husarii |
A idąc do Arsenału, po drodze, na „pchlim targu” można czasem odkryć jakieś polskie starocie, a w innym kościele znajdziemy tablice upamiętniające szlacheckie rody polskie.
Natomiast w Arsenale Miejskim, czyli muzeum broni znajdziemy fascynujące eksponaty, a w tym zbroje „skrzydlatych jeźdźców” z odsieczy wiedeńskiej, podobno z kompanii hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego, 2) dziadka króla Polski, Stanisława Leszczyńskiego.
Polski Lwów od stuleci, chlubił się kiedyś gotyckim zamkiem Kazimierza III Wielkiego, ale niestety nie przeżył on burzliwej historii i zobaczyliśmy tylko kawałek ściany.3) A z zamkowego wzgórza rozciągała się panorama Lwowa. I w panoramie, ciągle polskość! Ta chlubna i dumna, ale też tragiczna i smutna. Tę, znaleźliśmy w upalny, piękny dzień na Cmentarzu Łyczakowskim, w części Cmentarza Obrońców Lwowa, zwanym też Cmentarzem Orląt. Tak go nazwano, by uczcić pamięć studentów szkół średnich i wyższych, którzy zginęli bohatersko w obronie Lwowa. 4) O jednym z nich poeta pięknie napisał wiersz…
St. Jan Jabłonowski, mal. W. Gerson |
Komenda Obrony Lwowa 1918, Wiki |
ORLĄTKO
O mamo, otrzyj oczy,
Z uśmiechem do mnie mów.
Ta krew, co z piersi broczy,
Ta krew - to za nasz Lwów!
Ja biłem się tak samo
W. Kossak, Orlęta-Obrona cmentarza, Wiki |
Jak starsi - mamo, chwal!...
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal!...
Z prawdziwym karabinem
U pierwszych stałem czat ...
O, nie płacz nad swym synem,
Że za Ojczyznę padł!...
Z krwawą na kurtce plamą
Odchodzę dumny w dal ...
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal! ...
Mamo, czy jesteś ze mną?
Nie słyszę twoich słów ...
W oczach mi trochę ciemno ...
Obroniliśmy Lwów! ...
Zostaniesz biedna samą ...
Baczność za Lwów! Cel! Pal!
Tylko mi ciebie, mamo,
Tylko mi Polski żal...
Artur Oppman (OR-OT)
Ta podróż uświadomiła mi, że poza granicami Polski istnieje jeszcze jej skrawek…pamięć… Moglibyśmy pojechać jeszcze raz.
Cmentarz Orląt Lwowskich |
PRZYPISY
1) Julian Kowaliński, „Obchody 100 rocznicy urodzin A. Mickiewicza we Lwowie:www.lwow.home.pl/semper/mickiewicz.html
Dostęp (19.08.2020)
2)pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Jan_Jab%C5%82onowski
3) pl.wikipedia.org/wiki/Wysoki_Zamek_we_Lwowie
4) pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_Obro%C5%84c%C3%B3w_Lwowa
| 
