| Skarżysko- Kamienna doczekało się spisania swojej historii przez mieszkańców miasta. Osoby, które pracowały nad taką dokumentacją, poświęciły na to około 4 lata. Jest ono stosunkowo młodym miastem, ale jego historia, świadczy o jego niebagatelnym znaczeniu w rozwoju całego kraju, co było też podwaliną pod stworzenie jego historycznego opisu.
- Mówiąc o historii miasta Skarżyska-Kamiennej, nie sposób nie wspomnieć o dokonaniach naszych przodków, które położyły solidny grunt w jego rozwój – mówi Jan Kołomyjski zajmujący się dokumentacją miasta. Dzieje Kamiennej, jako osady mają swój początek w wiekach średnich, kiedy to osada ta stanowiła własność jednego z książąt dzielnicowych Kazimierza Sprawiedliwego. Najstarszą dzielnicą późniejszego miasta Skarżyska, jest Milica, która nazwę swą otrzymała na cześć bratanicy cara Mikołaja II, która nosiła takie właśnie imię – dodaje Kołomyjski.
Dar dla Joannitów
- W średniowiecznych dokumentach, dzisiejsze Skarżysko, wymienione jest jako wieś, którą to Książę Kazimierz Sprawiedliwy podarował zakonowi Joanitów z Zagościa, jako dar wotywno-przebłagalny za swoje grzechy – wtrąca Anna Słowikowska, skarżyska dziejopisarka. Ten akt nadania ziemi klasztorowi, miał miejsce w 1173 roku. Pięć lat później natomiast, odbył się zjazd książęcy, na którym dokonał się podział skarżyskich włości na własność księcia Odrowąża oraz na własność klasztorną. Na gruntach klasztornych, powstała osada Klasztorna, na której początkowo mieszkały osoby usługujące opatowi zakonu. Z czasem jednak rozrosła się ona i mieszkały w niej całe rodziny parające się różnymi zawodami. Wspomniana osada Klasztorna, przekształciła się z biegiem lat w obecną dzielnicę miasta, Skarżysko- Kościelne, która w połowie XV stulecia, była podarowana klasztorowi cystersów z Wąchocka – kończy pani Anna.
Przełom dla rozwoju miasta
- Przełomowym momentem rozwoju miasta, była budowa w roku 1883, linii kolei żelaznej, łączącej początkowo nasze miasto z Dęblinem i Śląskiem. Większego znaczenia osada Kamienna nabrała dopiero z chwilą, gdy w 1885 roku nastąpiło uroczyste uruchomienie linii kolejowej iwanogrodzko-dąbrowskiej, która w Kamiennej rozgałęziała się na wschód do Ostrowca i Bodzechowa, a na zachód do Koluszek. Zbudowano w związku z tym stację kolejową II klasy, podczas gdy Kielce i Radom miały stacje klasy III. Stacja nosiła początkowo nazwę „Bzin", choć zlokalizowana była ona na terytorium Kamiennej. Bzin, późniejsza dzielnica miasta, zapisała się w kartach historii Skarżyska poprzez usytuowanie na jej terenie fabryki żelaza z wielkim piecem i fryszerką. Zarząd Banku Polskiego z czasem podreperował kondycję wielkiego pieca, dającego zatrudnienie wielu mieszkańcom miasta. Jej główną produkcję skierowano na wyrób wojskowych kartaczy – dopowiada Jan Pawlak.
Pomnik kolejarzy poległych w czasie wojny |
Własność Jana Witwickiego
- W 1905 roku, osada Kamienna powiększona została o wsie: Doliska, Zaporęba, Posadaj, Szczepanów, a także Nowy Bzin, co spowodowało, że mogła ona nosić już miano gminy. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, wybrano nowych radnych gminy Kamienna, a jej wójtem rada wybrała Antoniego Biernackiego, który położył nacisk pod budowę szerokich ulic brukowanych. Po okresie I wojny światowej, nastąpił odczuwalny ekonomiczny i polityczny rozwój gminy, co pobudziło mieszkańców Kamiennej do rozpoczęcia starań o nadanie praw miejskich. Na lata 80-te XIX stulecia, przypada powstanie jednego z większych zakładów w mieście, nazwanych Odlewnią Żeliwa i Emaliernią „Kamienna”. Właścicielem tego przedsiębiorstwa, był Jan Witwicki, a jego zakład pracy funkcjonował w Skarżysku ponad 100 lat. W latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia, była to prężnie działająca fabryka, dająca zatrudnienie setkom robotników w naszym mieście - dopowiada Janusz Sobczak fotograf.
Fabryka Amunicji w mieście Skarżysko
- Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów, podpisanego przez premiera generała Władysława Sikorskiego, nadano z dniem 1 stycznia 1923 roku prawa miejskie gminie Kamienna. W roku 1922 centralne władze państwowe zadecydowały o wybudowaniu w Skarżysku-Kamiennej wielkiego zakładu zbrojeniowego o nazwie „Państwowa Fabryka Amunicji”. Rok 1924 to okres uruchomienia tej fabryki, której rozwój ściśle łączył się z rozwojem miasta i miał istotny wpływ na jego gospodarkę. Cały kompleks zbrojeniowy obejmował oprócz wspomnianej Fabryki Amunicji, Wytwórnię Węgla Aktywowanego i Zakład Chemiczny zwany potocznie Elaboracją, zajmujący się napełnianiem nabojów i pocisków wojskowych. Wraz z pobudowaniem fabryki, powstało w mieście pierwsze osiedle dla robotników, noszące nazwę osiedla na Zachodnim, lub osiedla robotniczego. W tym samym czasie pobudowano też mały, drewniany kościółek, pod wezwaniem świętego Józefa, który stał się parafią dla osiedla robotniczego – wtrąca Anna Słowikowska.
Dalszy rozwój miasta
- Wraz z tworzeniem przedsiębiorstw dających miejsca pracy dla tysięcy rąk ludzkich, rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta – relacjonuje Anna Słowikowska. Od 1928 roku, zatwierdzono obecną nazwę miasta Skarżysko-Kamienna. W tym samym roku utworzono też, z siedzibą w Skarżysku-Kamiennej, Zakłady Energetyczne Okręgu Radomsko-Kieleckiego (popularny ZEORK), który z powodzeniem funkcjonuje do chwili obecnej. W latach okupacji niemieckiej, Skarżysko było jednym z głównych w kraju źródeł zaopatrzenia w broń i amunicję żołnierzy Polski Podziemnej, a zwłaszcza okolicznych oddziałów partyzanckich, którymi dowodzili między innymi Ponury, Nurt i Szary – mówi Słowikowska. W Skarżysku, powstał też oddział sabotażowo – konspiracyjny noszący nazwę Organizacji Orła Białego. W jego skład wchodzili robotnicy kolei i fabryki amunicji. W pierwszych dniach lutego 1940 roku, radomski oddział Gestapo dokonał pierwszych aresztowań członków tej organizacji. W ciągu kilku miesięcy Niemcy rozstrzelali w dzielnicy Bór około 360 członków organizacji Orzeł Biały- kończy Anna Słowikowska.
Lata powojenne
- Po roku 1945 następowała odbudowa wszystkich zakładów pracy oraz dalszy rozwój naszego miasta – dopowiada Regina Kania mieszkanka osiedla robotniczego. - Powstawały głównie zakłady wytwórcze w formie spółdzielni, tzw. przemysłu terenowego i zakładów komunalnych – dopowiada pan Tadeusz Kotaś dokumentalista miasta. W sposób dynamiczny rosła też produkcja i zatrudnienie w byłej PFA, która wówczas nosiła nazwę Zakładów Metalowych. Znaczący rozwój przemysłu w Skarżysku-Kamiennej następuje po roku 1956. Uruchomiono wtedy Fabrykę Obuwia, a w latach 1966-1968 zelektryfikowano węzeł PKP. Lata 70-te to dalsza rozbudowa i modernizacja przemysłu w mieście. Utworzono Kombinat Budowlany, powstało też nowe osiedle mieszkaniowe „Przydworcowe”, a całe miasto nosiło miano Cudu Gospodarczego – dodaje Tadeusz Kotaś. – Nasze miasto, z dnia na dzień stawało się piękniejsze, wówczas zamieszkiwali go dobrzy ludzie, na których zawsze można było polegać – dodaje Regina Kania.
Kościół w Skarżysku |
Powstanie Strefy Ekonomicznej
-Zmiany ustrojowe i gospodarcze miasta, w ostatniej dekadzie lat 90, miały istotne znaczenie dla potencjału gospodarczego naszego miasta. W zaistniałych uwarunkowaniach gospodarczych nie wszystkie firmy potrafiły sprostać nowym wymaganiom. W początkach wymienionego okresu, wyraźnie wzrosło bezrobocie, jednocześnie uwolniona została inicjatywa prywatna ludzi, która spowodowała szybki rozwój handlu i niektórych usług oraz małych przedsiębiorstw. W Skarżysku-Kamiennej, na przestrzeni 10 lat odnotowujemy stały wzrost liczby podmiotów gospodarczych w sektorze prywatnym. Obecnie działa 4 615 firm, których głównymi obszarami działalności gospodarczej są: handel i naprawy, przetwórstwo przemysłowe, budownictwo, transport, gospodarka magazynowa i łączność. W 2002 roku, została utworzona Skarżyska Strefa Gospodarcza. Obejmuje ona tereny poprzemysłowe Zakładów Metalowych „MESKO" S.A., a oferowane tereny i hale będące jej własnością, stanowią Podstrefę Starachowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej – dopowiada Aniela Karska, podróżująca po Polsce w celu poszukiwania materiałów historycznych dotyczących miasta.
Kapitał zagraniczny w rozwoju przedsiębiorstw
- Największych inwestycji z udziałem kapitału zagranicznego dokonano w gospodarce komunalnej, w handlu, w branży dystrybucji paliw oraz w przemyśle. Miasto Skarżysko-Kamienna dzięki dogodnemu położeniu, przewidywalnym i stabilnym warunkom prowadzenia działalności gospodarczej, wzrostowi nakładów na infrasktrukturę, ulgom podatkowym dla pracodawców, jest dobrym miejscem do inwestowania. Potwierdzeniem tego jest wyróżnienie Skarżyska-Kamiennej w IV i V edycji konkursu "Gmina Fair Play" tytułem i certyfikatem "Gmina Fair Play - kończy pani Karska.
Ewa MICHAŁOWSKA -WALKIEWICZ
|
