| 5 sierpnia minęło 250 lat od wejścia w życie układu ustalającego warunki I rozbioru Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Fryderyk II Wielki, król Prus w latach 1740–1786, zaproponował Rosji i Austrii rozbiór Rzeczypospolitej. Tajne porozumienie zostało podpisane w Wiedniu 19 lutego 1772 roku - przymierze trzech czarnych orłów przeciw orłowi białemu. Traktat w sprawie rozbioru ratyfikowany został 5 sierpnia 1772 roku w Petersburgu.
Dążące do utrzymania słabości Rzeczypospolitej sąsiednie kraje wykorzystywały prywatę wielu polskich i litewskich magnatów, bezsilność zrywanych sejmów, niechęć uprzywilejowanych stanów do świadczeń finansowych na rzecz państwa. Skutecznie przeciwstawiano się próbom reformowania ustroju. Pierwszy rozbiór Polski odbył się bez oporu militarnego. Był to możliwe dzięki temu, że Rzeczpospolita nie miała prawie armii, a konfederaci barscy zostali już rozbici. Ostatni ich bastion, którym była Jasna Góra, skapitulował 18 sierpnia.
Zgodnie z porozumieniami, po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej Rosja otrzymała Inflanty Polskie (obecnie zachodnia część Łotwy) i wschodnią Białoruś aż po Dniepr, Druć i Dźwinę. Łącznie 92 tysiące kilometrów kwadratowych i 1,3 miliona mieszkańców.
Austria zajęła południe państwa Ruś Czerwoną ze Lwowem, a także część Małopolski z Tarnowem i Nowym Sączem z Lwowem i kopalniami soli w Wieliczce (łącznie 83 tysiące kilometrów kwadratowych i 2,65 miliona mieszkańców).
Prusom przypadło 36 tysięcy kilometrów kwadratowych i 0,58 miliona mieszkańców na północy kraju. Przejęły przy tym kontrolę nad ujściem Wisły – głównym szlakiem w kierunku morza.
Zmiany granic zostały zatwierdzone przez Sejm Rozbiorowy działający w latach 1773-1775, który obradował w asyście wojska rosyjskiego. Choć część posłów opozycji na czele z posłami Tadeuszem Reytanem i Samuelem Korsakiem starali się uniemożliwić zatwierdzenie rozbioru to już 18 września 1773 delegacja podpisała traktaty podziałowe z przedstawicielami mocarstw, a 30 września sejm zatwierdził traktat podziałowy.
Alegoria podziału Rzeczypospolitej. Rycina Johanna Esaiasa Nilsona według rysunku Jeana-Michela Moreau „Kołacz królewski” z 1773. Źródło: wikipedia |
Jest to pierwszy z trzech rozbiorów. Kolejne rozbiory miały miejsce w 1792 i 1795 roku. Doprowadziły one do tego, że przez 123 lata Polski nie było na mapie świata.
Warto pamiętać fakty historyczne, wyciągać wnioski i przewidywać przyszłość.
Na pytanie czy rozbiory mogą się powtórzyć odpowiada Mieczysław Ryba, profesor nadzwyczajny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie. Według profesora, jeżeli Polska nie będzie prowadzić wielkiej polityki, przyszłość może okazać się czarna. Tylko nasz kraj jest w stanie stworzyć alternatywę dla niemiecko-rosyjskiej dominacji w Europie Środkowej. Historyk mówił o tym w rozmowie z Tomaszem Kolankiem w programie "Jaka jest prawda?” PCh24 TV.
www.youtube.com/embed/Acg_DNYamfM
Opr. Jerzy Kortyński
| 
