Kopia Konstytucji 3 maja eksponowana w Sali Senatorskiej |
Konsulat RP był we wtorek 7-go Maja miejscem obchodów święta Konstytucji 3-go Maja w Sydney. Uroczystości rozpoczęło wystąpienie JE Ambasadora Macieja Chmielińskiego, zamieszczone poniżej, a w dalszej części nastąpiło wręczanie w imieniu Pana Prezydenta RP oraz w imieniu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego orderów i medali zasłużonym członkom Polonii Australijskiej.
.
.
.
.
.
.
Jan Matejko, Konstytucja 3 Maja 1791 roku, 1891 |
Panie i Panowie, Szanowna Pani Konsul, Szanowni Działacze Polonijni, przedstawiciele australijskiej Polonii,
Mamy dziś zaszczyt wspólnie uczestniczyć w obchodach Konstytucji 3 Maja. Warto pamiętać, że w tym roku obchody te łączą się z rocznicami innych ważnych wydarzeń w najnowszej historii Polski – czyli 25. rocznicy naszego członkostwa w NATO i 20. Rocznicy członkostwa w Unii Europejskiej. Niezwykle ważne są dla nas także obchody Dnia Flagi Państwowej oraz - at last but not least – zbiegające się z nimi uroczystości z okazji dnia Polonii. Pozwólcie Państwo, że ograniczę się w tym wystąpieniu do podkreślenia wagi Konstytucji 3 maja dla wszystkich Polaków oraz do życzeń dla Polonii.
1. Znaczenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Od czasów Unii Lubelskiej, zawartej pomiędzy Polską a Litwą w 1569 roku Polska funkcjonowała w ramach wielonarodowego, wieloetnicznego, pluralistycznego religijnie i kulturowo państwa, które było oparte na dialogu i prawie. Warto uświadomić sobie, że polsko-litewska Unia stanowiła jedno z najdłuższych partnerstw politycznych w historii Europy, będąc jednocześnie jednym z największych państw Starego Kontynentu. W tym sensie może być ona traktowana jako archetyp trwającego obecnie projektu integracji europejskiej.
Co również należy podkreślić, oparta na pokojowej umowie między Polakami a Litwinami, Rzeczpospolita Obojga Narodów była krajem demokratycznym, w którym odsetek obywateli uprawnionych do głosowania był podobny do liczby wyborców w słynnej Demokracji Ateńskiej (10% populacji). Był to kraj, w którym królowie byli wybierani przez szlachecki demos, kraj, który nigdy nie kolonizował ani nie zniewalał innych ludów i narodów, kraj wielu religii, w którym znajdowali schronienie prześladowani religijnie i ludność żydowska, a wolność wyznania była prawnie zagwarantowana od XI w. na mocy statutów królewskich, a od 1573 r. na mocy aktu Konfederacji Warszawskiej. Wszystko to – co należy podkreślić - miało miejsce podczas dwóch „wieków absolutyzmu” w Europie – XVII i XVIII wieku – okresu, w którym reszta Europy była niemal całkowicie zdominowana przez monarchie absolutne, reżimy polityczne oparte na rządach kolonializmu, rasizmu, nietolerancji religijnej, zniewolenia i podbojów militarnych.
2. Znaczenie Konstytucji
Zewnętrzne zagrożenia XVIII wieku i argument czystej siły postawiły pod znakiem zapytania istnienie Rzeczypospolitej. Konstytucja 3 Maja była ostatnim ambitnym projektem mającym na celu odwrócenie tej tendencji i wyznaczenie kierunków dalszej modernizacji politycznej i społecznej. Polska stała się pierwszym w Europie i drugim na świecie państwem, które uchwaliło tak fundamentalną ustawę. Konstytucja była jednym z najbardziej postępowych dokumentów swoich czasów. Świadczyła o kulturze, religii, tradycji i zwyczajach, czyli inaczej mówiąc o naturze Rzeczypospolitej. Konstytucja, wprowadzając trójpodział władzy i inne reformy ustroju politycznego, miała na celu stworzenie nowoczesnego, demokratycznego społeczeństwa i zapewnienie bardziej równego traktowania wszystkich jego narodowości. W ten sposób Polacy chcieli też obronić niepodległość swojego państwa po jego pierwszym rozbiorze przez Austrię, Prusy i Rosję w 1772 roku. Niestety, wówczas się to nie udało. Rozbiór zahamował rozwój polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, podporządkowując jej obywateli opresyjnym reżimom absolutystycznym, jakich nigdy wcześniej nie doświadczyli i których nie byli w stanie zaakceptować. Mimo to duch Konstytucji nadal kształtował polską tożsamość i pozwolił narodowi przetrwać 123 lata, przez które Polska była wymazana z mapy Europy.
3. Wstąpienie do UE, NATO i pomoc Ukrainie.
To nowoczesne myślenie o państwie i społeczeństwie zaowocowało także w XXI wieku, kiedy 1 maja 2004 roku wraz z dziewięcioma innymi krajami europejskimi (także z Litwą!!!) staliśmy się członkami Unii Europejskej. Bezkompromisowe dążenie do wolności i bezpieczeństwa stało też za naszą decyzją o przystąpieniu do NATO w 1999 roku, które od tego czasu nadal uznajemy za podstawowy filar naszego bezpieczeństwa, opartego na bliskich więziach transatlantyckich i wiarygodnych gwarancjach bezpieczeństwa.
Nasze cele strategiczne związane z UE i NATO sprawdzają się w obecnych, dramatycznych czasach. Rosyjska agresja na Ukrainę zasadniczo wstrząsnęła globalnym bezpieczeństwem i międzynarodowym porządkiem opartym na zasadach. Decyzja Putina o rozpoczęciu największej wojny w Europie od czasu porażki nazistowskich Niemiec już zmieniła bieg historii. Właśnie dlatego pomoc dla Ukrainy w pokonaniu Rosji jest rzeczą właściwą. Jest to nie tylko moralnie zasadne, lecz także strategicznie istotne. Dlatego Polska, jako bliski sąsiad Ukrainy, robi to, co do niej należy pomagając Ukrainie w spektakularny sposób: od 2022 roku nasza ogólna pomoc dla Ukrainy wyniesie 16 miliardów euro, co plasuje nas tuż za Stanami Zjednoczonymi i instytucjami UE. Dostarczyliśmy większość sprzętu wojskowego, przede wszystkim w krytycznych momentach wojny. Witamy ukraińskich uchodźców w naszych domach i szkołach. Prawie 1 milion z nich otrzymało polskie dowody osobiste, a wielokrotnie więcej uważa już Polskę za swój drugi dom.
Życzenia dla Polonii
Na zakończenie pragnę złożyć australijskiej Polonii moje najserdeczniejsze życzenia z okazji dnia Polaków mieszkających za granicą. Tadeusz Kościuszko, prowadząc powstanie przeciwko Rosji w obronie Konstytucji 3 Maja pisał: „Wolność to najsłodsze dobro, którego człowiek na ziemi pragnąć może.” Wydaje mi się, że szczególnie Polacy na obczyźnie słowa te powinni uznawać za swe motto. Jest tak dlatego, że wielu z Was trafiło na ten odległy kontynent właśnie ceniąc sobie ponad wszystko wolność od zniewolenia przez komunistyczny reżim, jaki po drugiej wojnie światowej stał się kolejnym polskim traumatycznym doświadczeniem. O tym musimy zawsze pamiętać i upamiętnieniem tego niech staną się również odznaczenia, jakie dzisiaj w imieniu Pana Prezydenta RP oraz w imieniu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pragnę nadać przedstawicielom Polonii.
Dziękuję.
Maciej Chmieliński
Ambasador
| 
