| Z prof. dr. hab. Piotrem Jaroszyńskim, kierownikiem Katedry Filozofii Kultury Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, profesorem i członkiem Rady Naukowej Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej, rozmawia Katarzyna Cegielska.
Ukazało się poszerzone wydanie książki "Kultura Słowa. Podstawy retoryki klasycznej", której autorem wraz ze swoim ojcem - aktorem - Czesławem Jaroszyńskim jest Pan Profesor. Zarówno poprzednie wydanie, jak i obecne, jeszcze zanim ukazało się w księgarniach, było poszukiwane. Wielokrotnie pytali o książkę studenci WSKSiM. Skąd to zainteresowanie?
- Chyba dlatego, że wielu z nas, zwłaszcza tych, którzy pracują "za pomocą słowa" (politycy, dziennikarze, naukowcy, duchowni), czuje, że czegoś im brak, że nie piszą i nie mówią tak jak powinni, że mówienie i pisanie sprawia im trudność. Tymczasem na tzw. rynku księgarskim nie ma normalnego i przystępnego podręcznika do kultury słowa.
Właśnie się taki pojawił... Co zawiera ten podręcznik?
- Teorię i ćwiczenia. Teoria osadzona jest w najlepszej tradycji kultury zachodniej: greckiej, rzymskiej i chrześcijańskiej, ćwiczenia natomiast ilustrują tę tradycję, ale ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki języka polskiego.
"Kultura słowa" została zaopatrzona w płytę CD. Jakie treści na niej znajdziemy?
- Na płycie mój ojciec zarejestrował prawidłowe sposoby wymawiania polskich dźwięków (w słowach, frazach, zdaniach), zwłaszcza tych, które sprawiają najwięcej trudności albo które zawierają wyjątkowe piękno.
Panie Profesorze, co leży u podstaw klasycznej koncepcji retoryki?
- Świadomość, że opanowanie kultury słowa jest podstawową ludzką umiejętnością, jest tym, co odróżnia nas od zwierząt, a zbliża, jakby Grecy powiedzieli, do bogów. Zresztą, w tradycję tę, choć jako monoteizm, wpisuje się chrześcijaństwo. Wystarczy przypomnieć początek Ewangelii św. Jana: "Na początku było Słowo...".
Jeden z sofistów - Gorgiasz - mówił: "Słowo jest wielkim władcą. Za pomocą małego i ukrytego organu (język) wywołuje rzeczy na miarę boską. Zdolne jest bowiem i strach uśmierzyć, i troskę odsunąć, radość wzbudzić i współczucie pomnożyć". Starożytni wiedzieli, że ważne jest wiedzieć, co mówić, ale także jak mówić... Jak Pan Profesor ocenia współczesną kulturę słowa?
- Niestety, brak słów, by opisać tę zapaść, jakiej nie było nawet w czasach zaborów. A po upadku kultury słowa rozpoznać można upadek kultury w ogóle. Dlatego czym prędzej musimy odzyskać blask naszej cudownej polskiej mowy. Ona sprawi, że na nowo staniemy się pięknymi ludźmi.
Niegdyś uczono retoryki w szkołach, teraz jest w szczątkowej formie zaledwie na niektórych kierunkach studiów. Kogo powinno się zaznajamiać z tajnikami retoryki? Czy jest to sztuka skierowana tylko do wybranych?
- Jest to umiejętność, którą powinien opanować każdy, kto rozumie, że jest człowiekiem. W szczególności jednak kultura słowa zobowiązuje tych, których obecność w życiu publicznym ujawnia się za pomocą mowy. Ich sposób mówienia wpływa na ludzkie postawy, ale także chcąc nie chcąc, jest dla wielu wzorem, dobrym lub złym. Dziś, w większości wypadków, złym. W poczuciu odpowiedzialności powinni więc jak najszybciej doprowadzić się do porządku, by mówić i pisać jak człowiek reprezentujący odpowiednio wysoki poziom kultury. Ale prawdziwa nauka powinna zacząć się na poziomie szkoły średniej, tak było od wieków. Tak powinno być i dziś.
Dziękuję za rozmowę.
NaszDziennik.pl
Książka "Kultura Słowa. Podstawy retoryki klasycznej" dostępna jest w Fundacji "Nasza Przyszłość", Klasztorna 16, 78-400 Szczecinek, 0048-943731160, 61,62. fnp@fnp.pl
| 
