| Wielkanoc to najstarsze a zarazem najważniejsze Święto Chrześcijańskie. Upamiętnia Zmartwychwstanie Chrystusa a poprzedzające go dni zwane Wielkim Tygodniem należą do najistotniejszych dla wiary.Wielki Piątek jest drugim dniem Triduum Paschalnego. To czas powagi, skupienia i pobożności, kiedy chrześcijanie wspominają mękę i ukrzyżowanie Chrystusa. Mówi się o nim, że jest to właśnie Dzień Krzyża.
W Wielki Piątek i w Wielką Sobotą w Kościołach Rzymskokatolickich nie odprawia się Eucharystii. Liturgia tego pierwszego składa się ze: Słowa Bożego, Adoracji Krzyża, przyjęcia Komunii Świętej oraz przeniesienia Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego.
Tradycją jest, że w sanktuariach i w niektórych przyklasztornych kościołach odgrywane są widowiska tzw. pasje. Przedstawia się fragmenty Ewangelii nawiązujące do ostatnich kilkunastu godzin życia Jezusa. Ukazuje się wydarzenia od momentu Jego pojmania w Ogrodzie Oliwnym i postawienia przed najwyższym kapłanem Kajfaszem.
Rada z arcykapłanami szukała na Chrystusa fałszywego świadectwa. Święty Piotr rozpoznany przez kilka osób zaparł się znajomości z Nim, przez co spełnia się przepowiednia z Ostatniej Wieczerzy. Rada podejmuje decyzję o zgładzeniu Jezusa i prowadzi przed oblicze namiestnika Piłata. Widząc to Judasz zwraca srebrniki przyznając, że wydał niewinnego. Piłat próbuje uratować Jezusa korzystając ze zwyczaju uwolnienia jednego z więźniów, ludzie jednak namówieni przez arcykapłanów głosują za Barabaszem. Tak też się dzieje a Chrystus zostaje ukrzyżowany na wzgórzu zwanym Goglotą.
W tym dniu odprawiana jest wielkopiątkowa Liturgia Męki Pańskiej. Charakterystyczne dla niej jest, że kapłan przez chwilę leży krzyżem przed ołtarzem. Po modlitwie czytane jest proroctwo o cierpieniu Chrystusa a następnie opis Męki Pańskiej według św. Jana. Po homilii w uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat wyrażając sposób pragnienie Chrystusa, aby wszyscy byli zbawieni.
Najważniejsza część liturgii to adoracja Krzyża, który zasłonięty fioletowym suknem jest stawiany przed ołtarzem. Po modlitwie kapłan pozostawia go w widocznym miejscu, by wierni mogli oddawać Mu cześć. Stoi tam do Wigilii Paschalnej. Jest najważniejszym punktem w kościele a ludzie przyklękają przed nim, tak, jak przed Najświętszym Sakramentem. Następnie Najświętszy Sakrament przynosi się z ciemnicy i udziela wiernym Komunii Świętej.
Ostatnią częścią liturgii jest procesja do Grobu Pańskiego w czasie, której Najświętszy Sakrament przenosi się do przygotowanego wcześniej symbolicznego Grobu Chrystusa. Jest wystawiany na specjalnym ołtarzu lub tronie w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem - symbolem całunu, który owiną ciało zmarłego Chrystusa. W wielu kościołach przez całą noc trwa adoracja.
Zwyczaj przygotowywania Grobu Chrystusa wywodzi się z Jerozolimy, gdzie wierni gromadzili się w miejscach, związanych z Jego męką. Udokumentowane ślady istnienia obrzędu w Polsce pochodzą z XIII wieku. Znany jest również w Austrii i w Bawarii. Grób jest zawsze starannie wykonany i pięknie udekorowany- zwłaszcza w małych miasteczkach i na wsiach, o co dbają parafianie. Początkowo wkładano do niego składano krzyż przykryty czerwonym ornatem, dopiero w latach późniejszych zaczęto umieszczać figurę Jezusa. Najistotniejsza jest jednak monstrancja z Hostią.
Również silnie z naszą rodzimą tradycją związał się zwyczaj, że przy grobie stoi straż. W ich rolę wcielają się zazwyczaj członkowie ochotniczych straży pożarnych, żołnierze oraz przedstawiciele różnych organizacji.
W Wielki Piątek w kościołach odbywa się Droga Krzyżowa. Zazwyczaj ma miejsce po południu na wzór ostatniej wędrówki Jezusa na Golgotę. W tym dniu wszystkich wiernych obowiązuje także ścisły post. Należy też zjeść tylko 3 posiłki- w tym raz do syta.
Uroczystości związane z Wielkim Piątkiem są szczególnie obchodzone nie tylko u Katolików. Również w wyjątkowy sposób jest traktowany przez inne wyznania. Przykładem jest kościół prawosławny, gdzie uroczystości rozpoczynają się już w czwartek wieczorem tzw. „jutrznią”. W kościele jest czytane 12 fragmentów z Ewangelii mówiących o wydarzeniach od Wieczerzy Pańskiej do pogrzebu Jezusa. Podczas nabożeństwa wierni trzymając zapalone gromnice stoją przed Ewangelią i Golgotą, którą symbolizuje wielki krzyż z Chrystusem oraz stojących przy Jego bokach Matce Bożej i Św. Janie. Również i tutaj nie odprawia się Mszy Św.
Następnego dnia rano celebrowane są tzw. „Godziny Królewskie” podczas, których wspominane są momenty ukrzyżowania i śmierci, jak też czyta się fragmenty ze Starego Testamentu. Wieczorem odprawiane są uroczyste nieszpory rozpoczynające Wielką Sobotę.
Wielki Piątek jest również ważnym świętem w kościele protestanckim. W naszym kraju tamtejsi wierni na mocy obustronnych porozumień i ustaw z Państwem mają w tym dniu dzień wolny od pracy. Jest to dla nich szczególny dzień modlitwy i skupienia. Tak w tradycyjnych, jak i w ewangelicznych Kościołach odbywają się uroczyste nabożeństwa, podczas których śpiewa się pieśni, czyta fragmenty z Pisma Świętego i wspominana męczeńską śmierć Chrystusa na krzyżu.
Czas ten to także najważniejsze święto dla największego Kościoła Protestanckiego i ewangelicko-augsburskiego zwanego luterańskim. Tego dnia szczególne znaczenie ma spowiedź i Komunia Św. Po kazaniu śpiewane są w dialogu z duchownym „Ludu mój ludu, cóżem ci uczynił”, nie biją dzwony a stojący na ołtarzu krzyż zakryty jest kirem. Dla Luteran Wielki Piątek jest najważniejszą tajemnicą życia i śmierci oraz kluczową teologią krzyża, która rozważana jest zawsze w połączeniu z radosnym wydarzeniem Poranka Wielkanocnego.
Anna Hudyka
| 
