| Południowo-wschodnia część naszego kraju, a zwłaszcza region dąbrowski i tarnowski to swego rodzaju „zagłębie polonijne”. Trudno znaleźć tu rodzinę, która nie miałaby krewnych za granicą. Od kilkunastu już lat w Tarnowie organizowane jest Światowe Forum Mediów Polonijnych. Od 1 września, w miejscowości Breń (ok. 8 km od Dąbrowy Tarnowskiej) zacznie funkcjonować Centrum Polonii.
Prehistoria pomysłu. Kilka lat temu, z inicjatywy części Polonii chicagowskiej, na Górze św. Marcina w Tarnowie miał powstać pomnik Chrystusa Króla, wyższy od tego w Rio de Janeiro. Stać miał na potężnej kopule, w której miało funkcjonować Centrum Polonii Świata. Pomnik co prawda nie powstał, lecz idea centrum polonijnego nie tylko nie umarła, ale zostanie wkrótce urzeczywistniona w innej formie – nie przez wspominane środowisko polonijne w Chicago, lecz samorząd polski.
Centrum Polonii - dzięki staraniom dąbrowskiego starosty, Wiesława Krajewskiego - zacznie funkcjonować już za kilkanaście dni w miejscowości Breń (koło Dąbrowy Tarnowskiej) – około 20 kilometrów na północ od Tarnowa, przy trasie Warszawa – Tarnów. Mieścić się będzie w zabytkowym, 18-wiecznym dworku, na terenie wspaniałego, rozległego parku (całkowita powierzchnia kompleksu – 16 ha). Właścicielem obiektu jest Starostwo Powiatowe w Dąbrowie Tarnowskiej. Na renowację całego tego zabytkowego kompleksu dworsko-parkowego potrzeba będzie w sumie jeszcze 20 - 25 milionów złotych. Niezależnie jednak od starań o taką kwotę Centrum Polonii rozpocznie działalność już we wrześniu. Remonty obiektu będą prowadzone etapami, tak by Centrum mogło funkcjonować przez cały czas.
|
Start Centrum. Niedawno w Starostwie Powiatowym w Dąbrowie Tarnowskiej członek Zarządu Województwa Małopolskiego, Wojciech Kozak oraz starosta dąbrowski Wiesław Krajewski podpisali umowę (w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego) o dofinansowaniu projektu , który faktycznie oznacza start Centrum Polonii. Dofinansowana zostanie adaptacja pomieszczeń jednego z budynków wspomnianego zespołu dworsko-parkowego w Brniu na działalność Centrum Polonii - Ośrodka Kultury, Turystyki i Rekreacji, jak brzmi pełna nazwa tej instytucji.
W sumie ta pierwsza część prac adaptacyjno-remontowych kosztować będzie 1,75 mln zł, a samo dofinansowanie w ramach Programu Operacyjnego to ponad 1,181 mln zł. Projekt zakłada nie tylko wyremontowanie jednego z budynków (dawnej stajni cugowej), ale także wybudowanie dwóch kotłowni, zakup wyposażenia wystawienniczo-konferencyjnego, komputerowego i sprzętu audiowizualnego. W ramach projektu powstanie także portal informacyjny umożliwiający wirtualne zwiedzanie stałych wystaw w Centrum Polonii oraz obejrzenie najważniejszych zabytków i atrakcji turystycznych regionu.
Historia obiektu. Pierwszy właściciel tych dóbr koło Dąbrowy Tarnowskiej pochodził z rodu Breńskich herbu półkozic. Do nich należał Breń w XV wieku. Pewną ciekawostką jest, że najstarsze okazy dębów kompleksu pałacowego mają dzisiaj już po około pół tysiąca lat. Od 1667 r. posiadłość należała do rodu Czartoryskich herbu Pogoń Litewska. Za ich panowania został założony piękny park, którego twórcą w stylu wersalskim, był książę Józef Czartoryski. Całość została skomponowana przez słynnego wiedeńskiego projektanta ogrodów Pfaffinera, który kierował pracami przy zakładaniu parku w latach 1750-1760. W 1786 r. Ewaryst Kuropatwicki pisał, że ów park jest najpiękniejszym ogrodem w całej Galicji. Ostatnim rodem dziedziczącym dobra breńskie byli Konopkowie.
Co będzie robić Centrum Polonii ? Być może instytucja powiatu dąbrowskiego z czasem zmieni nazwę na „Centrum Polonii Świata” (jak kiedyś chcieli pomysłodawcy pomnika Chrystusa Króla w Tarnowie)?
Zarząd Powiatu Dąbrowskiego na stanowisko dyrektora Centrum Polonii powołał Marka Ciesielczyka, doktora politologii Uniwersytetu w Monachium, który prawie połowę dorosłego życia spędził na Zachodzie. Był między innymi pracownikiem naukowym jednego z instytutów politologicznych w Bonn, wykładał politologię jako Visiting Professor w University of Illionois w Chicago, był Fellow w European University Institute we Florencji, swoje prelekcje prezentował na różnych prestiżowych uniwersytetach świata od London School of Economics and Political Science, poprzez uniwersytety w Stanford i Berkeley do uniwersytetu w tak egzotycznym miejscu jak Hawaje czy stolica Meksyku.
Przez wiele lat dr Ciesielczyk był europejskim korespondentem największej radiostacji polonijnej - Radia WPNA w Chicago, jest autorem pięciu książek i kilkuset artykułów w języku niemieckim, angielskim oraz polskim. Spotkania z nim organizowały środowiska polonijne m.in. w Kanadzie – np. w Calgary, Montrealu czy Toronto, USA – od Nowego Jorku po Los Angeles, w Norwegii, RFN, Wielkiej Brytanii. Dr Marek Ciesielczyk był w latach 1994-2002 radnym Rady Miejskiej w Tarnowie.
Dr M.Ciesielczyk |
Przedstawiona przez Ciesielczyka pierwsza wersja koncepcji działania Centrum Polonii zakłada, że powinno ono samo na siebie zarabiać. Po kapitalnym remoncie ma to być ekskluzywny ośrodek, który może być wynajmowany organizatorom różnych konferencji (także ogólnopolskich) oraz lokalnym samorządom. Kompletny remont całego obiektu ma prowadzić do stworzenia dobrej bazy noclegowej oraz estetycznej kuchni, spełniającej europejskie standardy.
Zanim nastąpi oficjalne otwarcie w pełni wyremontowanego już Centrum (prawdopodobnie z udziałem Marszałka Senatu, Prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej etc.), pierwsze imprezy będą odbywać się już w najbliższych miesiącach.
Opracowana już koncepcja działania zakłada, że jedną z imprez o charakterze integracyjnym („bez krawata”) będzie swego rodzaju Wakacyjny Zlot Polonijny tych przedstawicieli Polonii, którzy byliby zainteresowani współpracą z Centrum w Brniu. Mogliby być zaproszeni przedstawiciele najważniejszych organizacji polonijnych ze wszystkich kontynentów, biznesmeni oraz opiniotwórczy dziennikarze polonijni. Imprezę tę można będzie sfinansować przy pomocy środków ze Wspólnoty Polskiej, Senatu, Ministerstwa Kultury, UE oraz Marszałka Województwa, a także dzięki własnemu udziałowi finansowemu Polonusów i ich organizacji.
Być może w lecie można będzie zorganizować w Brniu pierwszą polonijną paraolimpiadę - coś w rodzaju zawodów niepełnosprawnych Polonusów z całego świata.
Planowane jest także zorganizowanie wyborów Miss Polonii. Z tak dużej ilości krajów, jak to tylko możliwe zaproszone zostaną najładniejsze dziewczyny pochodzenia polskiego. Tę imprezę być może w całości sfinansują firmy kosmetyczne. Centrum być może będzie współpracować także ze Światowym Forum Mediów Polonijnych. Jego uczestnicy już rok temu odwiedzili kompleks dworsko-parkowy w Brniu.
Wzorem pobliskiej Szczurowej Centrum Polonii – zdaniem dr. Ciesielczyka - mogłoby cyklicznie organizować przegląd twórczości polonijnej, zapraszając np. debiutujące polonijne zespoły rockowe, solistów etc. i prezentować ich w ramach festiwalu w Brniu. Niewykluczone, że imprezę tę zorganizować będzie można pod patronatem jakiejś rozgłośni radiowej lub telewizji.
Jako że pobliski Tarnów był pierwszym w Polsce miastem, które w 1918 roku ogłosiło niepodległość, Centrum Polonii będzie w listopadzie zapraszać kombatantów oraz działaczy polonijnych / emigracyjnych z całego świata (na czele z Ryszardem Kaczorowskim) na różnego rodzaju uroczystości z tej to okazji. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że starosta dąbrowski podpisał już porozumienie w sprawie współpracy w ramach Centrum Polonii w Brniu ze starostami bocheńskim, brzeskim i tarnowskim oraz z prezydentem samego Tarnowa.
Wspomniana koncepcja działania Centrum przewiduje zaproszenie sporej grupy dzieci w okresie Świąt Bożego Narodzenia - polskich sierot z Białorusi, Ukrainy i Rosji. Dzieci spędziłyby Święta Bożego Narodzenia, mieszkając u rodzin z powiatu dąbrowskiego. Zostałyby obdarowane gwiazdkowymi prezentami w Centrum Polonii.
W Centrum mają być organizowane „czwartkowe salony polonijne”. Koncepcja działania Centrum zakłada, że w każdy pierwszy lub ostatni czwartek miesiąca w Centrum Polonii odbywałoby się spotkanie z ciekawym człowiekiem z emigracji lub związanym z nią w jakiś sposób. Np. Jerzy Iranek Osmecki mówiłby o swoim ojcu, rządzie londyńskim, pracy w sekcji polskiej BBC oraz Radia Wolna Europa, a Janusz Gładysz (przedsiębiorca z Żabna) mógłby opowiedzieć o działalności swego słynnego ojca na terenie USA.
Na te spotkania zapraszane by były osoby z regionu dąbrowsko-tarnowsko-brzesko-bocheńskiego – zarówno nauczyciele, politycy, biznesmeni, politycy, lekarze, sędziowie, prokuratorzy, jak i młodzież ponadgimnazjalna. W ten sposób można by budować coś w rodzaju specjalnych więzi, doprowadzić do integracji środowiska. Lokalna elita po pewnym czasie czułaby się związana z Centrum na tyle, iż mogłaby wspierać finansowo Centrum. W czasie spotkań czwartkowych serwowany byłby chleb ze smalcem jako swego rodzaju wyróżnik salonów czwartkowych.
Przewidywane są także spotkania z Grossem, autorem książek przedstawiających Polaków jako współwinnych za holokaust. Adwersarzem miałby być np. Władysław Bartoszewski oraz prof. Weiss, były ambasador Izraela w Polsce.
W czerwcu 2007 w Warszawie i Lublinie przy pomocy Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji, Fundacji Polonia i innych instytucji został zorganizowany Kongres Gospodarczy Polonii Świata. Autor koncepcji działania Centrum zakłada, że można by wykorzystać ich doświadczenia i zorganizować podobną imprezę w Centrum Polonii w Brniu. Można by było skorzystać z pomocy polsko-amerykańskich organizacji biznesowych, np. Polonia Networking Chamber of Commerce oraz Biura Handlowego Stanu Illinois w Warszawie.
Ten Kongres mógłby zaowocować być może jakimiś inwestycjami polonijnymi w regionie. Dr Ciesielczyk przypomina, że kilka lat temu sam sprowadził do Tarnowa (jako osoba prywatna) Wiceministra Handlu Stanu Illionois. Do Centrum mają zostać zaproszeni członkowie Rady Polonii Świata. Być może uda się ich namówić do tego, by IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy odbył się w już całkowicie wyremontowanym Centrum Polonii w Brniu?
Osiedle polonijnych emerytów.Dyrektor Ciesielczyk mówi, że Centrum Polonii będzie równocześnie prowadzić intensywne przygotowania do budowy na jego terenie (po pozyskaniu nowych terenów) lub w bezpośrednim sąsiedztwie „Osiedla polonijnych emerytów”. Już wiele lat temu zaczęły powstawać na terenie Polski swego rodzaju osiedla dla tych polonijnych emerytów, którzy wracają do Polski. Dr Ciesielczyk przypomina, że sam prowadził rozmowy na ten temat jeszcze z poprzednim Prezesem Kongresu Polonii Amerykańskiej, Edwardem Moskalem.
Gdyby takie osiedle, np. dla 10-20 rodzin starszych Polonusów powstało na terenie Centrum lub w jego pobliżu, mógłby to być początek swego rodzaju „osadnictwa” polonijnych emerytów w okolicach Dąbrowy Tarnowskiej i Tarnowa (plusy są oczywiste – inwestycje, miejsca pracy przy budowie, a później zamożni – jak na polskie warunki – mieszkańcy, wydający pieniądze w tym regionie!)
Siła Polonii w poszczególnych krajach.Rada Polonii Świata, planując w roku 2006 III Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy pragnęła zaprosić w sumie 262 uczestników. Tak wyglądał podział mandatów na poszczególne kraje (do tego dodano przedstawicieli dużych organizacji polonijnych – wytłuszczone kraje z najliczniejszą Polonią) :
Abchazja-1, Arabia Saudyjska-1, Argentyna-6, Armenia-1, Australia-6, Austria-5, Belgia-4, Białoruś-15, Bośnia i Hercegowina-2, Brazylia-15, Bułgaria-2, Chile-2, Chorwacja-2, Cypr-1, Czechy-6, Dania-3, Egipt-1, Estonia-2, Finlandia-2, Francja-10, Grecja-2, Gruzja-2, Hiszpania-3, Holandia-2, Irlandia-3, Izrael-1, Japonia-1, Jemen-1, Kanada-15, Kazachstan-4, Kirgistan-1, Liban-1, Litwa-10, Luksemburg-2, Łotwa-3, Macedonia-1, Meksyk-2, Mołdawia-2, Niemcy-12, Norwegia-2, Nowa Zelandia-2, Palestyna-1, Paragwaj-2, RPA-2, Rosja-8, Rumunia-2, Serbia-2, Słowacja-1, Słowenia-1, Stany Zjednoczone-32, Syria-1, Szwajcaria-3, Szwecja-4, Turcja-1, Turkmenistan-1, Ukraina-10, Urugwaj-2, Uzbekistan-1, Węgry-2, Wielka Brytania-11, Włochy-3, Zimbabwe-1, Unia Stowarzyszeń i Organizacji Polskich Ameryki Łacińskiej-2, Światowa Federacja Kobiet-2, Związek Harcerstwa Polskiego Poza Granicami Kraju-2, Federacja Światowa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów-2, Federacja Polonijnych Organizacji Medycznych-2, Europejska Unia Wspólnot Polonijnych-2.
Zdaniem dr. Ciesielczyka Centrum Polonii w Brniu powinno w swych działaniach uwzględniać te proporcje. Planowana jest współpraca m.in. z takimi organizacjami, jak: Kongres Polonii Amerykańskiej, Rada Polonii Świata, Związek Klubów Polskich, Kongres Polonii Kanadyjskiej, Unia Stowarzyszeń i Organizacji Polskich Ameryki Łacińskiej – USOPAŁ, Rada Naczelna Polonii Australijskiej i Nowej Zelandii, Zjednoczenie Polskie w Wielkiej Brytanii, Ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie – Ryszard Kaczorowski, Europejska Unia Wspólnot Polonijnych, Biuro Handlowe Stanu Illionois w Warszawie, Senat RP, Wspólnota Polska, Fundacja Polonia (zajmuje się np. pomocą dla dzieci polskich na Wschodzie), Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIIZ), Kongres Gospodarczy Polonii Świata (odbył się ostatnio w czerwcu 2007 w Sejmie oraz w Lublinie z udziałem wicegubernatora stanu Illionois Patricka Quinna), Dom Polonii w Pułtusku, Małopolskie Forum Współpracy z Polonią (organizator Forum Mediów Polonijnych), Radio WPNA (Chicago) – największa radiowa stacja polonijna, docierająca codziennie do ok. 300.000 Polonusów (patrz: http://www.radiochicago.us/ciesielczyk.htm) oraz inne radiostacje polonijne, Dziennik Związkowy – największa codzienna gazeta polonijna (patrz: http://www.polishdailynews.com/sp.php?id=6392 ) oraz inne media działające w środowisku polonijnym.
Wszelkie uwagi na temat Centrum Polonii w Brniu oraz oferty współpracy należy kierować (na razie) na adres:
centrum.polonii@gmail.com
|
