| 1 września 1939r. to data wybuchu II wojny światowej. Akty agresji przeciwko drugiemu człowiekowi znano od zarania dziejów, ale to, co rozpoczęło się 70 lat temu i trwało przez 6 lat przysłoniło wszystko, co tamte razem wzięte przyniosły z sobą. Tragizm związanych z nią wydarzeń spowodował zanik granicy między tym, co dobre, złe, moralne i etyczne. Została zdeptana ludzka godność wynikającej z faktu, że każdy człowiek ją posiada. Stawiała ludzi w szeregu ekstremalnych trudnych dla nas dziś do pojęcia sytuacji i zadawała im pytanie: kim jesteś- zbrodniarzem czy bohaterem?
II wojna była najtragiczniejszą w historii. Wzięło w niej udział 61 państw na 67 istniejących i toczyła się na wszystkich kontynentach- w tym skutej lodem Antarktydzie. Śmierć na frontach poniosło ponad 30mln osób a dalsze 36 zostało okaleczonych. Zmuszonych do wyjazdu do III Rzeszy i przymusowej pracy nie sposób policzyć.
Jednym z najtragiczniejszych zjawisk wojny był holocaust. Naród żydowski miał być całkowicie wyniszczony. Przeznaczeniem: Polaków, Czechów, Słowaków i innych narodów z naszego położenia geogr. było niewolnictwo wobec władców „nowej Europy"- Niemców. W wielu krajach wymordowano elitę narodu: profesorów, nauczycieli, lekarzy i księży. Ludzie spotkali się z niespotykaną dotąd brutalnością i obojętnością wobec cierpienia kreowaną przez nazizm. Wojna doprowadziła do zmian w psychice zarówno żołnierzy, jak i cywilów.
Dąbrowa Tarnowska nie zapomina o historii sprzed 70 lat, a pamięć o tamtych wydarzeniach jest w ludzkich sercach wciąż żywa. Uroczystości gminne upamiętniające wybuch II wojny światowej odbyły się 1 września w Parku Miejskim pod Pomnikiem Nieznanego Żołnierza. Kombatantów reprezentowali prezes dąbrowskiego Koła "Światowego Związku Żołnierzy AK" - Józef Jaworski oraz Tadeusz Kurek. |
Obozy koncentracyjne były miejscami, do których wywożono setki tysięcy ludzi. To zwłaszcza w nich Hitlerowcy chcieli dokonać fizycznej eksterminacji narodu żydowskiego i polskiego. Głód, jaki dotykał w nich więźniów stawał się przyczyną makabrycznych aktów kanibalizmu a do tego praca ponad siły. W tak ekstremalnych warunkach chęć przeżycia ludzkiego staje się silniejsza od czegokolwiek innego. Liczy się tylko, aby przeżyć jeszcze jeden dzień i rządzą inne prawa akceptujące obozową moralność. Wszystko to łamało w człowieku jego ducha, osobowość i etykę zacierając granicę między katem a ofiarą. Więzień stawał się jednocześnie ofiarą systemu i katem dla współwięźniów.
W obozach miejscami zbrodni były głównie komory gazowe. Prowadząc do nich niczemu nie winnych i nieświadomych, co ich czeka ludzi wmawiano im, że idą pod prysznice. Tam w ciągu ok. 20 min. pozbawiano ich życia a ciała likwidowano w krematoriach. Przed spaleniem zwłokom obcinano włosy i wyrywano złote zęby a nawet przeszukiwano ciała w poszukiwaniu kosztowności.
Okolicznościowe przemówienie wygłosił także burmistrz Dąbrowy Tarnowskiej Stanisław Początek |
Katowanie więźniów, głód, praca ponad siły i zaprzeczające zasadom etyki lekarskiej eksperymenty uwarunkowane ideowo nazistowską teorią rasizmu. Dla większości końcem męczarni była śmierć. Jednak i wtedy piekło się nie kończyło, zwłoki były bezczeszczone i odbierano im prawa do godnego pochówku. To wszystko jest tym bardziej przerażające, bo brali w tym udział ludzie nauki- w tym lekarze.
Większość z tych, która przeżyła dramat najczarniejszych kart historii miała już na zawsze złamaną psychikę. Pamięć o tym, czego byli świadkami i obdarcie z ludzkiej godności nie pozwoliła na powrót do normalności. Wielu z nich doprowadziła do utraty ludzkich cech, zwątpienia w wyznawane prawdy, zasady i w Boga. Tylko dla nielicznych sposobem, aby przeżyć koszmar obozu śmierci było zdystansowanie się do narzuconych warunków i uświadomienie istnienia wartości, których należy bronić nawet za cenę własnego życia.
Jednym z takich miejsc był obóz Auschwitz-Birkenau. Jego nazwa jest znana na całym świecie i mówi się, że to największy cmentarz świata. Ocenia się, że trafiło do niego 1,3 mln. osób:1 mln Żydów, 150 tys. Polaków, 23tys. Romów i ponad 30tys. innych narodowości. Liczba zabitych sięgnęła prawie 1,1mln osób.
Tragedią II wojny były też tworzone dla Żydów getta, w których ci cierpieli na głód i choroby. Próby ich ucieczek oraz pomoc ze strony Polaków karano śmiercią, która była widoczna na każdym kroku. Niejednokrotnie Żydzi zabijali swoich najbliższych i skakali z okien, by uniknąć śmierci w krematoriach a pielęgniarki zwłaszcza dzieciom podawały zastrzyki z trucizną. W prymitywnych warunkach dokonywano także operacji zmieniających krwioobieg krwi i transplantacji czaszek.
Mówiąc o tym wszystkim nie możemy jednak zapominać o wpływie ideologii na oprawców. Zanim zostali zainfekowani nazizmem byli normalnymi ludźmi. Zbrodniarzami stali się poprzez oddziaływanie Hitlera i jego ideologii stając się ślepymi wykonawcami. Stało się tak, bowiem zatracili wiarę w Boga i wartości nadrzędne.
Ale nie tylko tym było okrucieństwo II wojny. Kolejny dramat to użycie po raz pierwszy w historii broni atomowej. Dokonali tego Amerykanie w 1945 r. Bomby zrzucono na japońskie miasta: 6 sierpnia- Hiroszimę i 9- Nagasaki. USA przy pomocy broni jądrowej chciały zastraszyć Japonię i wymusić jej kapitulację.
Bomba zrzucona nad Hiroszimą ważyła 4 tony i eksplodowała 565m nad miastem. Następstwem tego było, że niebo przysłonił oślepiający błysk biało-niebieskiego światła a w ułamku sekundy tysiące ludzi wyparowało. Śladem po niektórych ofiarach był obrys ich sylwetki wypalony na betonowych ścianach. Ziemia w pobliżu eksplozji zawrzała w temp. 9tys. st. Celsjusza. Fala uderzeniowa rozprzestrzeniała się z prędkością 800km/godz.
|
W promieniu 3km zrównała z ziemią wszystko, co w znalazło się na jej drodze a ludzie doznali śmiertelnych poparzeń. Pęd powietrza wznosił w górę tramwaje, sieć wodociągowa rozpadała się na kawałki. W mieście rozszalały się pożary. Na obszarze 13 km2 nie ocalał żaden budynek. Wybuch wzniósł pod niebo wielką chmurę gazu i pyłu, a jej szczyt znalazł się na wys. 15.250m. Z obłoku zaczęły opadać krople deszczu wielkości kul bilardowych i promieniowaniem powiększały liczbę ofiar. Grzyb po wybuchu bomby był widoczny z odległości 580km. Dziś uważa się, że na miejscu zginęło 78 tys. osób a ponad 37 tys. zostało ciężko rannych. W 1968r. Japończycy szacowali, że wraz z tymi, którzy zginęli na chorobę popromienną w ciągu 5 lat później zmarło 250tys. osób. Na skutek zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki śmierć poniosło ok. 74tys. osób.
Po 1945 r. narodził się nowy świat. Nie wspominając o sprawach ekonomicznych i gospodarczych i faktem, że światowa gospodarka była zrujnowana to w 1939 r. w momencie rozpoczęcia się II wojny światowej człowiek stracił swoją godność i wszystkie prawa. Te lata zostawiły plamę na ludzkości.
II wojna była najtragiczniejszą w dziejach ludzkości. Mówi się, że w czasie jej trwania powołano pod broń około 110mln żołnierzy. W największej mobilizacji armia ZSRR liczyła 12,5mln, armia III Rzeszy i Japonii po 10,2mln, Wielkiej Brytanii 5,1mln, Francji i Chin po 5mln i Włoch 3,7mln. Życie utraciło 50mln osób- 20 było to ofiary terroru i ludobójstwa. Z nich wszystkich aż 80% zamieszkiwało Europę. W ciągu lat wojny poległo ok. 20mln Rosjan- ludności cywilnej 7mln, Chiny- 10mln, Polska- 6mln w tym żołnierzy zabitych na wszystkich frontach 140tys., Jugosławia 1,7mln i 3mln Żydów. Straty Polskie były największymi zarówno, jeśli chodzi o liczbę ludności mieszkającą w tym kraju, jak też samo państwo. 40% polskiego majątku narodowego uległo zniszczeniu. Jednak dane statystyczne nigdy nie wyrażą strat, jakie poniesiono od strony moralnej i w dziedzinie kultury duchowej.
Jeśli chodzi o ludność drugiej tej strony zginęło 7,3mln Niemców- ludności cywilnej 3mln, Japonia 2,3mln- w tym ludności cywilnej więcej, jak połowa i Włochy 1,1mln. Dalsze 35mln ludzi zmarło wskutek epidemii głodu i działań wojennych. W psychice tych ludzi, którzy przeżyli tą „najczarniejszą noc na ziemi” pozostał trwały ślad bolesnych wspomnień. Z przykrością należy stwierdzić, że historia i doświadczenia wojen światowych niczego człowieka nie nauczyły. Wydaje się on zapominać o tej ogromnej tragedii. Nasza ziemia nadal jest miejscem wielu ognisk zapalnych o różnym podłożu.
Anna Hudyka
Pomnik Nieznanego Żołnierza w Dąbrowie Tarnowskiej |
| 
